تحلیل برخی ابعاد تاویل در نهج البلاغه

یکی از اصطلاحات مهم در فهم معارف قرآنی «تاویل» است. در روایات نبوی، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم خود را به عنوان «صاحب تنزیل» و امام علی علیه السلام را به عنوان «صاحب تاویل» معرفی کرده اند. با توجه به اختلافاتی که در مورد معنای این واژه و دامنه آن در بین صاحب نظران وجود دارد، تحلیل سخنان امام علی علیه السلام در این راستا ضروری به نظر می رسد. بنابر این ضرورت، در پژوهش حاضر به واکاوی واژه تاویل، آگاهان به تاویل و مبانی تاویل به روش توصیفی تحلیلی در نهج البلاغه پرداخته شده و این نتیجه حاصل شد که تاویل همواره به عنوان یک مشترک معنوی و دربردارنده معانی مختلف بوده و هست. مصداق کامل آگاهان به تاویل، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بیت شریف ایشان هستند ولی سایر مومنین نیز، بسته به شرایطی می توانند، مصداق راسخان در علم و به تبع آن آگاه به تاویل باشند. در تحلیل مبانی تاویل پذیری قرآن کریم در نهج البلاغه مشخص شد، برخلاف نظر عده ای که مخالف تاویل قرآن هستند، قرآن کریم دارای تاویل است و گریزی از آن نیست؛ زیرا قرآن کریم صامت است، بطن دارد، دارای متشابهات و وجوه گوناگون است، بنابراین به موولانی نیاز دارد تا به تاویل قرآن کریم دست یابند.