درک و راهبرد سازگاری جوامع محلی شهرستان مشکین شهر در زمینه تغییرات اقلیمی

اگر چه تغییر اقلیم همه جوامع انسانی را تحت تاثیر قرار می دهد، اما بی شک روستاییان به خصوص در کشورهای در حال توسعه آسیب پذیرترین قشر در مقابل تغییرات اقلیمی هستند. در سالیان اخیر راهکارهای سازگاری جوامع محلی بسیار مورد توجه و تاکید سازمان های بین المللی و مجامع علمی قرار گرفته اند. با این وجود سازگاری روستاییان با تغییرات اقلیمی در ایران کمتر در مطالعات پیشین مورد بررسی قرار گرفته است. از این رو هدف کلیدی پژوهش حاضر مطالعه درک و شناخت روستاییان شهرستان مشکین شهر استان اردبیل نسبت به تغییرات اقلیمی، شناسایی استراتژی های سازگاری آنان در مقابل این پدیده و تبیین راهکارهای ارتقای ظرفیت سازگاری آنان است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش از نوع کیفی موسوم به نظریه داده بنیاد است. داده های مورد نیاز به روش مصاحبه نیمه ساختاریافته با 55 تن از روستاییان شاغلین در بخش های اقتصادی (کشاورزی، دامداری، باغداری) جمع آوری و با بهره گیری از نرم افزار اطلس تی آی (ATLAS.ti) کدگذاری و تحلیل شد. نتایج نشان داد اکثر مصاحبه شوندگان بر این باور هستند که افزایش پدیده های خشکسالی، روزهای گرم، وزش باد و کاهش بارندگی ها به دلیل تغییرات اقلیمی اتفاق افتاده و بر معیشت آنان اثر گذاشته است که از جمله این پیامدها می توان به کاهش تولید و کیفیت محصولات، افت سطح آب های زیرزمینی، تخریب و از بین رفتن مراتع، کاهش منابع آب روستاها، کاهش دام، کاهش جمعیت، کمبود و گرانی نهاده ها اشاره کرد. در مقابل روستاییان استراتژی های متعددی برای سازگاری با این شرایط اتخاذ نموده اند که شامل کاشت محصولات دیمی، صرفه جویی در مصرف آب، توسعه آبیاری قطره ای، پرورش بز، مدیریت مصرف آب، کاهش سطح کاشت محصولات، حفر چاه غیرمجاز، مهاجرت از روستا، کاهش تعداد دام، کاهش دفعات آبیاری و روی آوردن به کارگری بوده است. همچنین مصاحبه شوندگان راهکارهای مختلفی از جمله آموزش، توسعه بیمه محصولات و خدمات روستایی، اعطای تسهیلات و وام های کم بهره، توسعه سیستم های آبیاری نوین، بازاریابی محصولات کشاورزی و دامی را برای ارتقاء ظرفیت سازگاری روستاییان در مقابل تغییرات اقلیمی ارایه نمودند.