تبیین ضرورت اجتماعی فرهنگی نهاد مسجد؛ بازخوانی کارکردها و کارویژه ها

مسجد به‌عنوان جایگاه عبادت مسلمانان، یکی از نهادهای مهم اسلامی است. مسجد در دوران پیامبر (ص) و چند دهه پس از رحلت ایشان، همواره پایگاه مهم معنوی، سیاسی و اجتماعی جامعه مسلمانان بوده است. فاصله زمانی و مکانی با منشا نخستین اسلام، آرام‌آرام هویت و کارکرد مسجد را دستخوش تغییروتحول کرده است به طوری که امروزه مساجد غالبا چهره کلیشه‌ای از دین‌داری مناسکی به خود گرفته است؛ ازاین‌رو برخی از اسلام‌ستیزان و مخالفان دین، با انگشت نهادن بر برخی از آسیب‌ها و نقاط ضعف مساجد کنونی، درصدد القای ضروری نبودن این نهاد مهم دینی‌اند. در این پژوهش با تحلیل تاریخی، فلسفی، روان‌شناختی و جامعه‌شناختی نهاد مسجد، مهم‌ترین نقاط قوت و کارویژه‌های برجسته و منحصربه‌فرد مسجد تبیین شده است. علاوه بر این به برخی از آسیب‌های موجود، علل پیدایش و راهکارهای برون‌رفت از این آسیب‌ها اشاره شده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر به شیوه توصیفی تحلیلی بوده و گردآوری داده‌ها با روش کتابخانه‌ای انجام گرفته است.