تحلیل زیبایی شناختی عنوان رمان های فارسی (1357-1332ه.ش)

عنوان، یکی از اصلی ترین ارکان در اثر ادبی به شمار می رود؛ رکنی که اگر صحیح و متفکرانه گزینش شود، تاثیرگذاری چشمگیری بر جلب و جذب مخاطب خواهد داشت. این اهمیت قطعا در حوزه ادبیات داستانی برجسته تر است. حسن انتخاب عنوان از منظر زیبایی شناسی و ادبی می تواند ساختار منسجم یک اثر داستانی را برجسته سازد. با این حال، از این دست بررسی ها به صورت جامع درخصوص عناوین داستان های فارسی صورت نگرفته است. در این مقاله براساس منابع کتابخانه ای، کارکرد زیبایی شناسی عناوین 60 رمان فارسی نوشته شده در سال های 1332 تا 1357، در بخش روساخت دستوری، آواها، واژگان، موسیقی و صور خیال مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. دستاورد پژوهش نشان می دهد از آنجایی که همنشینی واژگان در تداعی عواطف و معنی کلام نقش موثرتری دارد، بیشتر عناوین به صورت ترکیبی انتخاب شده اند و این ترکیبات یا به صورت اضافی یا معطوف با حرف «واو» هستند. از همنشینی آوایی حروف در عناوین، حرکات موسیقیایی تولید می شود که به نظر می رسد از سوی نویسندگان برای القای معانی خاص ایجاد شده است. از میان صنایع لفظی، واج آرایی، واژه آرایی و از میان صنایع معنوی، مراعات النظیر و تلمیح بیشتر به کار رفته اند و همچنین استفاده از کنایه و استعاره بیش از دیگر صنایع به چشم می خورد.