مسئله شناسی سیاسی تفاسیر جامع ترتیبی با گرایش اجتماعی و سیاسی

هدف پژوهش حاضر شناسایی مسایل سیاسی طرح شده در تفاسیر قرآن کریم است. تفاسیر جامع ترتیبی مورد مطالعه شامل تفسیر المیزان، نمونه، تسنیم، المنار و فی ظلال بودند. برای شناسایی مسایل سیاسی طرح شده در تفاسیر، ابتدا مسایل مطرح در علوم سیاسی شناسایی و نظام جامع مسایل آن متشکل از 263 مسئله و مولفه اصلی و 271 مسئله فرعی استخراج گردید. در گام بعدی 57 مسئله و مولفه اصلی در قالب 611 عنوان شناسایی شد که حدود 21% مسایل اصلی دانش سیاسی را تشکیل می دهند. از میان مسایل اصلی طرح شده در قلمرو پژوهش، درباره 15 مسئله اصلی که حدود 26% کل مسایل شناسایی شده هستند، تنها یک عنوان و مطلب آمده است. در حالی که درباره سه مسئله حاکم (71)، جنگ و جهاد (68)، و حکومت (66)، یعنی 5% کل مسایل شناخته شده ، 204 عنوان و مطلب آمده که حدود 33% کل عناوین و مطالب را به خود اختصاص داده اند. از نظر آماری درصد مسایل طرح شده در تفاسیر جامع ترتیبی، بسیار محدود و نامتوازن هستند. چرا که اولا دیدگاه قرآن درباره تعداد کمی از مسایل سیاسی استخراج شده و ثانیا اکثریت مباحث، درباره تعداد اندکی از مسایل سیاسی انجام شده است. بر این اساس، تفاسیر جامع ترتیبی مورد مطالعه، پاسخگوی نیازهای حوزه قرآن و سیاست نیست و لازم است که تفسیر کاملا سیاسی توسط مفسرین آشنا با علوم سیاسی، تدوین گردد تا خلاءهای موجود در این عرصه را پر نموده و پاسخگوی روز افزون جامع علمی در این عرصه باشد.