تحلیل درون مایه هایی از دو رمان «گلاب خانم» و «ریشه در اعماق»

مهم ترین بن مایه های ادبیات دفاع مقدس را می توانیم در داستان های دهه هفتاد مشاهده کنیم. رمان های «گلاب خانم» و «ریشه در اعماق» دو اثر مهم ادب پایداری این دهه هستند که عنصر درون مایه، اثر چشم گیری در هماهنگ کردن اجزای دیگر این داستان ها داشته است. در این دو اثر، به طرح درون مایه های مقاومت و پایداری، به ویژه در حوزه مشکلات و سختی های زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی مجروحان دفاع مقدس توجه شایانی شده است و دغدغه های فکری و روحی آنان، بر اثر دگرگونی نظام های ارزشی دوران دفاع مقدس و پس از آن، به طور ویژه منعکس شده است. از این رو، هدف پژوهش حاضر، شناسایی درون مایه های اصلی این دو اثر است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است که به مقایسه شباهت ها و تفاوت های درون مایه های این آثار می پردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد که در هر دو اثر، مهم ترین بن مایه ها عبارت اند از: احساس تنهایی و تک افتادگی، بی قراری، چشم انتظاری، صبر و استقامت ، نگرانی، درد، دلتنگی و... که با وجود اشتراک های بسیاری که از نظر طرح این دسته از درون مایه ها در این آثار دیده می شود؛ اما در میان آن ها، به جهت تلقی فکری و ادراکی هر یک از نویسندگان یا شخصیت ها تفاوت هایی قابل شناسایی است. تفاوت درون مایه ها نسبت به اهمیت و تاثیر مشکلات مدنظر، از جهت پرداختن یا میزان و کیفیت آن ها متغیر است. برای نمونه، در رمان «گلاب خانم» به درون مایه هایی چون «پنهان کردن راز و نگرانی از برملاشدن آن» و «نگرانی از واکنش دیگران» تا حد زیادی توجه شده است و حال آنکه در رمان «ریشه در اعماق» بدان پرداخته نشده یا اشاره گذرایی بدان شده است؛ در مقابل، به درون مایه «مخالفت با رفتن به جنگ» تنها در رمان «ریشه در اعماق» توجه بوده است.