ترسیم نقشه راه نجات و سعادت انسان ها در خطبه غراء امام علی (علیه السلام)

خطبه غراء ازجمله خطبه های طولانی حضرت علی (ع) است که به دلیل فصاحت و بلاغت بسیار و برخورداری از مضامین عالی، در طول تاریخ موردتوجه بسیار شارحان و ادیبان قرار گرفته است. یکی از مهم ترین سوالات در رابطه با این خطبه، کشف موضوع اصلی و غرض امام (ع) از بیان این مطالب است. مطالعات صورت گرفته نشان می دهد هرکدام از شارحان، موضوعی خاص را برای این خطبه در نظر گرفته و با رویکردی خاص به شرح آن پرداخته اند، ازجمله: توصیه به تقوا، بیان صفات خداوند، سرگذشت انسان، پرهیز از دنیاگرایی، توصیف قیامت، انذار از معاد و غیره. در این پژوهش تلاش شده با استفاده از روش تحلیل محتوا و استخراج مقوله های مهم متن، ساختار هندسی خطبه غراء تبیین و در نهایت موضوع اصلی خطبه، کشف و شناسایی شود. یافته های حاصل از تحلیل محتوای مقوله های مهم خطبه نشان می دهند که حضرت علی (ع) در این کلام نورانی و فصیح خود به دنبال ترسیم نقشه راه نجات انسان ها بوده اند. به همین دلیل ابتدا به معرفی انسان و استعدادهای او پرداخته، سپس وضعیت حال (زندگی دنیایی) و آینده (زندگی آخرتی) او را گزارش کرده و در این مسیر، انسان را از فرصت ها و تهدیدهای پیش رو مطلع و در پایان راهکار اصلی نجات یعنی تقوا را معرفی و ثمرات آن را تبیین نموده اند. الگوی حاصل از تحلیل محتوای مقوله ای این خطبه می تواند ترسیم کننده راهکار نجات و سعادت انسان ها باشد.