ارزیابی عملکرد مدل IHACRES با روش های خطی ARMAX و EXPUH (مطالعه موردی: حوضه رودخانه شور در قائن)

مدل سازی بارش-رواناب یکی از ابزارهای کلیدی در هیدرولوژی برای دستیابی به خصوصیات سیلاب، مانند میزان دبی اوج و زمان رسیدن به دبی اوج است. در این تحقیق مدل IHACRES در قالب بسته نرم افزاری hydromad و در بستر R، برای شبیه سازی جریان حوضه رودخانه شور قاین مورداستفاده قرار گرفت و عملکرد آن در شبیه سازی رواناب با روش های ARMAX و EXPUH در بخش خطی مدل، بررسی شد. برای انجام شبیه سازی با مدل مذکور، از داده های بارش، دبی جریان و دما در مقیاس ماهانه طی سال های 1377 تا 1398 استفاده شد. پارامترهای مدل IHACRES با استفاده از تابع هدف KGE، واسنجی شدند.  در گام های واسنجی و صحت سنجی مدل در شبیه سازی مقدار دبی اوج و زمان رسیدن به دبی اوج ، از معیارهای ارزیابی NS، KGE و  استفاده گردید. مقدار این معیارها در روش EXPUH به ترتیب برابر 86/0، 93/0، 86/0 و در روش ARMAX برابر 7/0، 85/0 و 73/0 محاسبه شد که نشان دهنده ی عملکرد بهتر روش EXPUH نسبت به روش ARMAX می باشد. درگام مربوط به صحت سنجی نیز، معیارهای ارزیابی در روش های EXPUH و ARMAX به ترتیب برابر 51/0، 63/0، 54/0 و 55/0، 73/0 و 65/0 برآورد شد که نشان دهنده عملکرد بهتر مدل با روش ARMAX نسبت به روش EXPUH است و همچنین مدل با روش ARMAX در شناسایی دبی های اوج از نظر مقدار و از نظر زمان وقوع عملکرد دقیق تری از خود نشان داد. درمجموع نتایج تحقیق، نشان دهنده این مطلب است که مدل IHACRES در منطقه موردمطالعه، با استفاده از روش ARMAX نسبت به روش EXPUH عملکرد دقیق تری داشته است.