تحلیلی بر پیامدهای بهره ‏برداری بی‏رویه از منابع آب زیرزمینی در حوضه غرب تالاب جازموریان

در سال های اخیر به دلیل کاهش آب‏های سطحی به دلایل مختلف، فشار مضاعفی از طرف کشاورزان برای بهره‏برداری بیشتر از آب‏های زیرزمینی صورت گرفته است که این امر پیامدهای بسیاری را برای بخش‏های کشاورزی و محیط زیست به دنبال داشته است؛ بنابراین نیاز است کشاورزان و سیاست‏گذاران این حوضه با یک برنامه‏ریزی جامع و استراتژیک زمینه استفاده ایمن از آب‎‏های زیرزمینی را فراهم کنند و خود را با شرایط جدید سازگار سازند. در این راستا هدف کلی این تحقیق، پیامدهای بهره‏برداری بی‏رویه از منابع آب زیرزمینی در مناطق روستایی می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل همه‏ی بهره‏برداران دارای چاه‏های نیمه عمیق و عمیق، در حوضه غرب تالاب جازموریان در سال 1397 بوده (N: 6112) و با استفاده فرمول نمونه‏گیری کوکران 174 نفر برای مطالعه انتخاب شدند. ابزار اصلی تحقیق پرسش نامه‏ای بود که روایی آن توسط گروه متخصصان و پایایی آن توسط ضریب آلفای کرونباخ تایید شد (α>0.7). نتایج ضریب تغییرات برای اولویت‏بندی پیامدهای بهره برداری بی‏رویه از منابع آب زیرزمینی در بخش کشاورزی بر اساس دیدگاه پاسخ گویان نشان داد که مهمترین پیامدهای بهره‏برداری بی‏رویه از منابع آب زیرزمینی در بخش کشاورزی در منطقه مورد مطالعه شامل موارد «افزایش پدیده فقر در بلندمدت» و «مدیریت سخت مزرعه» بود. همچنین نتایج تحلیل عاملی اکتشافی در این پژوهش نشان داد که این پیامدها در میان جوامع محلی منطقه در عامل‏های محیطی، اقتصادی، اجتماعی و روان شناختی طبقه‏بندی می گردند که این چهار عامل در مجموع 85/76 درصد از کل واریانس را تبیین می نمایند. 34/23 درصد واریانس باقی‏مانده مربوط به عواملی بوده که در این تحلیل شناسایی نشده است.