نقد و بررسی نسخه خطی زبده الإعراب تالیف عبدالله بن محمد

نسخه های خطی، میراث مکتوب و برجای مانده گذشتگان است و ارزش و اهمیت حفظ این آثار بر کسی پوشیده نیست. نسخه خطی زبده الإعراب تالیف عبدالله بن محمد، کتابی است حاوی مباحث صرفی و نحوی که به طور ویژه به اعراب و شرح مختصر کتاب إظهار الاسرار فی النحو نوشته محمد بن پیرعلی بن اسکندر برکوی می پردازد. این اثر، گذشته از ارزش فنی، آموزشی و علمی اش، از آن جهت که نخستین اعراب نگاشته شده بر کتاب إظهار الاسرار است شایسته توجه و تصحیح و نقد است. شایان ذکر است إظهار الاسرار از مهم ترین کتب علمی و آموزشی نحوی در مدارس دینی ترکیه به شمار می آید. از زبدهالإعراب چهار نسخه در کتابخانه های سراسر دنیا به دست آمده است که یکی از آنها در کتابخانه مجلس شورای اسلامی نگهداری می شود. نسخه های دیگر این اثر، در کتابخانه های بزرگی چون کتابخانه ملی فرانسه و کتابخانه دانشگاه ملک فیصل عربستان موجود است. این مقاله با رویکردی توصیفی تحلیلی، ضمن بیان شرح حالی از مولف إظهار الاسرار و مولف زبده الإعراب، نسخه زبده الإعراب را کامل و جامع معرفی می کند. سپس از محاسن، معایب و ویژگی های فنی آموزشی این نسخه که در جریان مقابله، تحقیق و تصحیح به دست آمده است، گزارشی ارایه خواهد داد. از آنجا که تاریخ کتابت دو نسخه از نسخه های موجود نامعلوم است و تاریخ کتابت دو نسخه دیگر نیز با زمان تالیف کتاب فاصله زیادی دارد، تشخیص نسخه نخست و اصل دشوار است؛ از همین رو، از مهم ترین نتایج این مقاله، دریافت بهترین روش تصحیح این نسخه خطی است.