نقد و بررسی نظریه اخلاقی میشل فوکو با تکیه بر بوستان و گلستان سعدی

میشل فوکو (1926-1984م.) متفکر، تاریخدان و فیلسوف تبارشناس معاصر فرانسوی است که در یک نگاه کلی، مرزهای اصلی جهان اندیشه او را «پدیدارشناسی، تبارشناسی، دیرینه شناسی، اخلاق، هرمونتیک، ساختارگرایی و مارکسیسم» تشکیل می دهند. از آن جایی که دیدگاه سعدی مبتنی بر دیدگاه اسلامی است، خواه ناخواه در بررسی دیدگاه سعدی، شواهدی از دیدگاه اخلاق اسلامی (قرآن و روایات ایمه علیه السلام) را هم بیان می نماییم. در این پژوهش به بررسی نظریه اخلاقی فوکو با تکیه بر بوستان و گلستان سعدی پرداخته و اخلاق از دیدگاه هر دو، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج به دست آمده حکایت از آن دارد که الف. تربیت اخلاقی فوکو، تکثرگرایانه و نسبی گرا است اما تربیت اخلاقی سعدی مبتنی بر مفروضات متافیزیکی و مطلق گرا است. ب. تربیت اخلاقی فوکو، فاقد بنیان های ثابت و جهانی (عام) است اما تربیت اخلاقی سعدی مبتنی به بنیان های ثابت و مقدم است. پ. تربیت اخلاقی مورد نظر فوکو مخالف عقل‏گرایی و انسان‏گرایی است اما تربیت اخلاقی سعدی عقلانی و شهودی است. ت. تربیت اخلاقی مورد نظر فوکو دموکراتیک و غیر اقتدارگرایانه ‏است اما تربیت اخلاقی سعدی اقتدارگرا و الگو محور است. ث. تربیت اخلاقی فوکو اساسا مبتنی بر گفتمان است اما تربیت اخلاقی سعدی مبتنی بر عمل و عینیت است. ج. غایت تربیت اخلاقی فوکو لذات مادی اما غایت تربیت اخلاقی سعدی قرب الی الله و رسیدن به معبود است.