تغییر در ویژگی های رشدی، عملکردی و برخی متابولیت های ثانویه بابونه آلمانی (Matricari chamomilla L.) رقم پرسو (Presov) در پاسخ به کاربرد زئولیت و قارچ (Serendipita indica)

گیاه بابونه (Matricari chamomilla L.) به دلیل دارا بودن ترکیبات موثره ای همچون کامازولن، آلفابیزابولول و آلفابیسابولول آ دارای خواص درمانی بسیار مهمی است. با توجه به اهمیت بابونه در صنایع مختلف داروسازی، غذایی، آرایشی و بهداشتی، تغذیه ارگانیک و بهبود جذب عناصر معدنی، نقش مهمی در افزایش عملکرد و کیفیت اسانس خواهد داشت. بر همین اساس استفاده از کودهای زیستی مانند قارچ های شبه مایکوریزایی به منظور کاهش مصرف کودهای شیمیایی و حفظ سلامت محصول و محیط زیست یک مسئله مهم در کشاورزی امروز تلقی می گردد (Jamshidi et al., 2011; Abbaszadeh et al., 2006). یکی از راه کارهای جدید در زمینه توسعه امر کشاورزی، بالا بردن کارایی مصرف آب و عناصر غذایی، استفاده از کانی های طبیعی زیولیت است که با خاصیت نگه داری رطوبت، با فراهمی مواد غذایی سبب بهبود رشد گیاهان می شوند (.(Ahmed et al., 2010.

به منظور بررسی تاثیر کاربرد قارچ (Serendipita indica) و زیولیت طبیعی (کلینوپتیلولیت) بر عملکرد کمی و کیفی گیاه بابونه آلمانی (رقم پرسو) آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در مزرعه ی تحقیقاتی پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد . عوامل آزمایشی شامل قارچ در دو سطح (تلقیح و عدم تلقیح) و زیولیت در چهار سطح (بدون مصرف زیولیت (Z1)، پنج تن(Z2) ، ده تن(Z3) و پانزده تن (Z4) در هکتار) بودند. پس از برداشت محصول با حذف اثر حاشیه ای 50 سانتی متر از هر طرف، صفات تعداد شاخه ثانویه، تعداد گل در بوته، عملکرد بیولوژیک، درصد اسانس، عملکرد اسانس، میزان فنل، فلاونویید و میزان خاصیت آنتی اکسیدانی اندازه گیری شد.

نتایج نشان داد که تلقیح با قارچ و سطوح پایین زیولیت باعث افزایش تعداد شاخه ثانویه در بوته و تعداد گل در بوته گردید. بیش ترین میزان عملکرد بیولوژیک در سطح 10 تن در هکتار به دست آمد، که با سایر سطوح کاربرد زیولیت از نظر آماری اختلاف معنی داری نداشت اما با شاهد دارای اختلاف معنی دار بود. در تیمار تلقیح قارچ بیش ترین میزان درصد اسانس در سطح 10 تن در هکتار زیولیت به دست آمد و به طورکلی تیمار عدم تلقیح با قارچ دارای درصد اسانس کم تری بود. همچنین نتایج نشان داد که در هنگام تلقیح با قارچ با میزان کم تری زیولیت می توان درصد اسانس بالاتری تولید نمود. در تیمار تلقیح با قارچ S.indica بیش ترین میزان عملکرد اسانس به دست آمد. همچنین، با مصرف زیولیت عملکرد اسانس افزایش یافت به طوری که در تیمار عدم کاربرد زیولیت میزان عملکرد اسانس در پایین ترین سطح خود بود. صفت میزان فلاونویید نیز مانند میزان فنل، در تیمار تلقیح با قارچ نسبت به عدم تلقیح میزان های بالاتری را دارا بود. نتایج مشخص نمود که احتمالا زیولیت با جذب رطوبت و مرطوب نگه داشتن محیط اطراف ریشه و تاخیر در خشکی خاک، باعث کاهش فعالیت آنتی اکسیدانی شد.

با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق می توان گفت که اثرات مفید کاربرد زیولیت و قارچ شبه مایکوریزا به عنوان یک سیستم تغذیه ارگانیک در تامین عناصر غذایی عمده مورد نیاز گیاه دارویی بابونه و در نتیجه افزایش، درصد اسانس و عملکرد اسانس قابل توجه است. علاوه بر این، مزایای سیستم های تغذیه جایگزین می تواند در مقایسه با سیستم های کشاورزی متداول از نظر محیطی قابل توجه باشد.