تحلیلی بر توزیع فضایی سرانه مذهبی در محله های شهری (مورد مطالعه: شهر مقدس قم)

از مهم ترین اهداف طرح های تفصیلی، تامین سرانه های استاندارد خدمات شهری در راستای رفع نیازهای شهروندان است. نکته راهبردی در تحقق پذیری این طرح ها، انطباق با زمینه است که در یک جامعه اسلامی، الزامات خاص خود را طلب می کند. در آموزه های اسلام، پاسخ به نیازهای مادی و فرامادی انسان مد نظر قرار گرفته و شهر به عنوان بستر حیات طیبه، باید این مهم را تسهیل کند. بنابراین اگر تامین نیازهای معنوی انسان در کنار نیازهای مادی او مطمح نظر باشد، فراهم نمودن سرانه کالبدهای متناظر با این نیاز (مانند کاربری مذهبی)، از اهمیت برخوردار است. این پژوهش در شرایطی که خلا پژوهش های مختلف کیفی و کمی در خصوص سرانه مذهبی شهرها کاملا محسوس است، ضمن ارایه الگویی برای آسیب شناسی توزیع فضایی سرانه مذهبی شهرها، به ارزیابی طرح تفصیلی شهر مقدس قم از این منظر پرداخته است. تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی بوده که گردآوری داده های آن با روش اسنادی و مشاهده میدانی انجام پذیرفته و در نهایت، داده های اطلاعات مکانی (GIS) حاصل از برداشت میدانی پژوهشگر در انطباق با طرح تفصیلی مصوب و اسناد فرادست، تحلیل محتوا شد. نتایج تحقیق، حاکی است در شهر قم، کمبود سرانه مذهبی در مقیاس محله های شهری با روش های مختلف تحلیلی، اثبات می گردد. از یک سو طرح تفصیلی، مساحتی حدود 7% کاربری های مذهبی محلات را در تعریض معابر قرار داده و از سوی دیگر، عدم توزیع استاندارد و نرمال فضاهای مذهبی موجود و پیشنهادی طرح تفصیلی، منجر به انحراف بین حداقل %34 تا 68% نسبت به اهداف طرح جامع شهر و مقررات موضوعه شده است.