جایگاه رساله انیس العاشقین در جریان ادبی قرن دهم هجری (با تاکید بر مقایسه انیس العاشقین و رساله های محتشم کاشانی)

کمال الدین حسین ابیوردی، مولف رساله انیس العاشقین، یکی از رساله های مقامه وار و کمترشناخته‏شده پایان قرن نهم هجری در هرات، در تالیف این رساله به گلستان سعدی نظر داشته و در مقدمه اثر اذعان کرده است که، با وجود گلستان، اثر وی دلربایی  چندانی ندارد؛ بااین حال، بررسی ساختار و محتوای رساله اطلاعات ارزنده ای درباره مسایل اجتماعی عهد مولف، در پیوند با جریان شاهدستایی و عشق وقوعی در اختیار مخاطب قرار می دهد، و نوآوری ها و تغییرات سبکی وی در ایجاد بارقه های زبان و قالب/ فرم ادبیات وقوعی در نثر، و همچنین تاثیرات این رساله بر آثار ادبی بعد از خود، مانند رسایل محتشم کاشانی، را نیز نشان می‏دهد. مقایسه الگوهای خویش کاری انیس العاشقین با رساله نقل عشاق و رساله جلالیه، و نیز پرداختن به اشتراکات تمهیدات زبانی و الگوهای روایی آن ها در افزایش حقیقت نمایی روایت و مضامین وقوعی از موضوعات اصلی مطرح شده در این نوشته ‏است.