بررسی اثر فلز سنگین کادمیم بر خصوصیات فیتوشیمیایی گونه ی مرتعی شیرین بیان (Glycyrrhiza glabra L.)

اگرچه در خصوص اثر آلودگی بر خصوصیات فیتوشیمیایی گیاهان دارویی که به صورت زراعی کاشت می شوند مطالعات متعددی صورت گرفته، اما این مهم در ارتباط با گونه های مرتعی، علیرغم اهمیت آن ها در زمینه ایجاد تنوع معیشتی برای بهره بردران مرتعی، بسیار محدود بوده است. در همین راستا تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر فلز سنگین کادمیم بر خصوصیات فیتوشیمیایی شیرین بیان، در قالب طرح کاملا تصادفی با تیمار کادمیم در 6 غلظت (صفر، 10، 20، 40، 80 و 160 (ppm)) و 4 تکرار به صورت کشت گلدانی (مجموعا 24 گلدان) اجرا گردید. پس از تهیه بستر کاشت و اسپری نمودن محلول نمک نیترات کادمیم با غلظت های فوق الذکر به خاک، ریزوم های شیرین بیان داخل گلدان ها کشت و به مدت 7 ماه در گلخانه تحت مراقبت و آبیاری قرار گرفتند. در نهایت نمونه های گیاهی (در دو بخش اندام های هوایی وزیرزمینی) تهیه شده، جهت اندازه گیری خصوصیات فیتوشیمیایی به آزمایشگاه منتقل شدند. متغییرهای اندازه گیری در اندام زیرزمینی شامل میزان گلیسیریزیک اسید، گلابریدین، لیکوریتجنین و در اندام هوایی فلاونوییدهای روتین و کتچین بود. عصاره گیری با روش اولتراسونیک و اندازه گیری با استفاده از کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) انجام گرفت. نتایج مقایسه میانگین کادمیم در غلظت های تحت بررسی نشان داد افزایش غلظت این عنصر درخاک اثر معنی داری بر میزان گلیسریزیک اسید، گلابریدین و لیکوریتجنین در اندام زیرزمینی و فلاونوییدهای روتین و کتچین در اندام هوایی گیاه شیرین بیان  داشته است. در همین راستا بیشترین تاثیر افزایشی را گلیسریزیک اسید و لیکوریتجنین در غلظت 10 (ppm)، به ترتیب با 12/70 و 44/56 درصد و گلابریدین در غلظت 20 (ppm) با 70/51 درصد نسبت به شاهد نشان داده است. نتایج همچنین نشان داد میزان مواد موثره در اندام زیرزمینی گیاه شیرین بیان تحت تیمار کادمیم در ابتدا افزایش یافته و در ادامه با بالا رفتن غلظت کادمیم کاهش داشته است.