بررسی فنولوژی گل، ردگذاری و فراردگذاری در ارقام تجاری فندق

گرده افشانی در خشک میوه ها یکی از بحرانی ترین مراحل تشکیل مغز می باشد و بدون گرده افشانی اکثر میوه ها پوک و یا دارای مغز چروکیده خواهند شد. بنابراین، در باغ های فندق برای تولید محصول اقتصادی بایستی از دو یا چند رقم به عنوان گرده دهنده استفاده شود، هدف از انجام این پژوهش، بررسی فنولوژی گل، ردگذاری و فراردگذاری تعیین گرده دهنده مناسب و سازگار برای چهار رقم تجاری فندق بود.

این مطالعه به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار با دو عامل رقم و منبع دانه گرده، در سال زراعی 1399-1398 در ایستگاه تحقیقات باغبانی آستارا انجام شد. ارقام گرد اشکورات، ریاسنت، داویانا و نگرت به عنوان ارقام گرده دهنده و ارقام روند، نمسا، گنجه و اترک به عنوان ارقام مادری انتخاب شدند در زمان رسیدن میوه ها از هر تیمار تعداد 100 میوه برداشت شد و متغیرهای مربوط به خصوصیات کمی میوه و مغز مورد ارزیابی قرار گرفتند.

نتایج به دست آمده نشان داد که ارقام مورد بررسی، از نظر گل دهی دارای صفت نر پیش رس بودند و دامنه زمانی باز شدن گل های نر و ریزش دانه گرده از 15 دی تا 3 اسفند و دامنه زمانی باز شدن خوشه گل ماده و آمادگی کلاله برای پذیرش دانه گرده از 28 دی تا 10 اسفند متغیر بود. بررسی ردگذاری و فراردگذاری در این مطالعه نشان داد که صفات کمی میوه و مغز میوه به شدت تحت تاثیر منبع دانه گرده قرار گرفتند. در تیمار استفاده از رقم داویانا به عنوان گرده دهنده، وزن میوه، درصد تشکیل میوه، و درصد مغز به ترتیب به 21/3 گرم، 65/83 درصد و 84/49 درصد نسبت به شاهد افزایش و میزان ریزش میوه به 65/31 درصد و پوکی میوه با 86/10 درصد کاهش یافت. اما زمانی که از دانه گرده رقم گرد اشکورات استفاده شد درصد تشکیل میوه، وزن میوه و درصد مغز به ترتیب به 86/75 درصد، 48/2 گرم و 64/46 درصد کاهش و درصد پوکی میوه به 60/15 درصد و ریزش میوه به 6/41 افزایش یافت. در حالت خودگرده افشانی درصد ریزش میوه به 42/86 و میزان پوکی میوه به 4/85 افزایش یافت و درصد تشکیل میوه، وزن میوه، وزن مغز و درصد مغز به ترتیب به 8/33 درصد، 75/1 گرم، 40/0 گرم، 8/22 درصد کاهش یافت.

نتایج حاکی از آن بود که منبع دانه گرده برخی از خصوصیات کمی میوه و مغز (وزن میوه و مغز، درصد مغزدار بودن، درصد تشکیل میوه، درصد ریزش میوه و درصد پوکی) را از طریق ردگذاری و فراردگذاری تحت تاثیر قرار داد و اثر تیمارها، روی اجزای مهم عملکرد فندق قابل توجه و از نظر آماری در سطح احتمال 5% معنی دار بود. بنابراین، برای تولید محصول اقتصادی در باغ های فندق، بایستی از یک یا چند رقم گرده دهنده که با ارقام اصلی سازگار و از لحاظ بازه زمانی گرده افشانی هم پوشانی دارند، استفاده کرد.