ارائه مدل آمادگی سازمانی پذیرش مدل تعالی در دانشگاه آزاد اسلامی: رویکرد ترکیبی

آمادگی سازمان‌ها جهت استقرار سیستم‌های مدیریتی از مسایل با اهمیت می باشد. هدف پژوهش حاضر ارایه مدلی به منظور آمادگی سازمانی پذیرش مدل تعالی در دانشگاه آزاد است. در این پژوهش از روش ترکیبی (کیفی و کمی) اکتشافی متوالی استفاده گردید. روش استفاده شده در بخش کیفی پژوهش، نظریه داده بنیاد می باشد. در پژوهش حاضر، به منظور جمع‌آوری داده‌ها در بخش کیفی از ابزار مصاحبه و در بخش کمی از ابزار پرسشنامه استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل اساتید رشته مدیریت دانشگاه های آزاد استان گیلان هستند که در بخش کیفی و به‌منظور انجام مصاحبه‌ها از نظرات 10 نفر از اساتید مرتبط با موضوع پژوهش و در بخش کمی و به‌منظور تکمیل پرسش‌نامه‌ها از نظرات 150 نفر از آنها استفاده شد. به‌منظور تحلیل داده‌های حاصل از مصاحبه‌ها از روش کدگذاری در نرم‌افزار MAXQDA و به‌منظور کشف ارتباط بین عوامل شناسایی شده از روش مدل‌سازی ساختاری تفسیری در نرم‌افزار MICMAC استفاده شد. تحلیل داده‌های حاصل از مصاحبه‌های نیمه ساختار‌یافته متشکل از 180 کدباز بود که در قالب نه مفهوم طبقه‌بندی و در چهار مقوله اصلی شامل عوامل مدیریتی و عوامل نگرشی-رفتاری (به‌عنوان متغیرهای پیوندی)، عوامل بیرونی (به عنوان متغیر مستقل)، و استقرار مدل تعالی (به عنوان متغیر وابسته) تقسیم‌بندی شدند. همچنین تحلیل داده‌های بخش کمی پژوهش به روش حداقل مربعات جزیی در نرم‌افزار smartPLS صورت پذیرفت. نتایج بخش کمی پژوهش نیز نشان داد که هر سه عامل مذکور شامل عوامل مدیریتی (ایجاد جو حامی تغییر، برنامه‌ریزی و سازماندهی، یادگیری، تعهد)، عوامل نگرشی- رفتاری (سودمندی ادراک شده و سهولت ادراک شده) و عوامل بیرونی (سیاست‌ها و قوانین بالادستی، اعتبارات، و فرهنگ) نقش معنادار بر آمادگی دانشگاه آزاد در پیاده‌سازی مدل تعالی دارند و در این بین عوامل مدیریتی موثرترین نقش را بر عهده داشته است. همچنین عوامل نگرشی-رفتاری مجریان نیز دارای نقش موثری بر آمادگی دانشگاه جهت استقرار مدل تعالی دارد. از طرفی، عوامل بیرونی، هم به طور مستقیم و هم به‌صورت غیرمستقیم و از طریق عوامل مدیریتی و عوامل نگرشی- رفتاری نقش موثری در آمادگی دانشگاه آزاد برای استقرار مدل تعالی دارد، بطوریکه این عامل محرک اصلی واحدهای تابعه دانشگاه آزاد بر استقرار مدل تعالی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که آمادگی دانشگاه‌ها برای استقرار مدل‌های تعالی تا حدود زیادی وابسته به عملکرد مدیران آن می باشد. مدیران دارای تعهد بالا می‌توانند با برنامه‌ریزی و کنترل و نظارت درست سبب ایجاد جوی مثبت در دانشگاه برای پذیرش و استقرار آن مد‌ل‌ها شوند و بدین طریق بر بسیاری از مشکلات درونی همچون عوامل نگرشی- رفتاری اعضاء سازمان که عمدتا خود را به صور ت مقابله با تغییرات نشان داده و حتی مشکلات بیرونی فایق آیند