تبیین و تحلیل نقش و اهمیت نظامی سواحل جنوبی دریای کاسپی در حفظ امنیت شاهنشاهی ساسانی (651-222م.)

موقعیت اقلیمی ویژه سواحل جنوبی دریای کاسپی که در بخش شمالی قلمرو ساسانیان قرار داشت، در وقوع رویدادهای این منطقه تاثیرگذار بود. نواحی جنوب شرقی دریای کاسپی که ایالت گرگان و دهستان را در بر می گرفت، به واسطه جایگاه آن، در حد فاصل میان سرزمین ساسانیان با طوایف بیابانگرد از مناطق حساس نظامی و راهبردی محسوب می شد. از یک سو، اقوام ساکن در این منطقه خواهان استقلال نسبی بودند و از سوی دیگر، ساسانیان از سمت شمال و شمال شرقی پی درپی در معرض تهاجم اقوام بیابان گرد قرار داشتند. به کارگیری نیروی نظامی اقوام جنگجوی ساکن در سواحل جنوبی دریای کاسپی در عصر ساسانی اهمیت زیادی داشت. در این دوره، استحکامات متعددی در سواحل جنوبی دریای کاسپی به منظور جلوگیری از تهاجم اقوام بیابانگرد ساخته شدند که کاربری نظامی- مسکونی و راهداری- ارتباطی داشتند. این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر شواهد ادبی و مکتوب، استحکامات دفاعی، استقرارگاه ها و پایگاه های نظامی ساسانیان را مشتمل بر دیوارها، دژها و تنگه یا دربند در سواحل جنوبی دریای کاسپی تشریح نماید و جایگاه و نقش اقوام مهاجم شمال شرقی و شمالی در قفقاز را واکاوی و تحلیل کند.