کاربست روش تحلیل مضمون در بررسی و مقایسه جایگاه «فکر»در روانشناسی قرآن بنیان
در دهه های اخیر، با وجود احترام به روشهای کمی و تلفیقی، اقبال روزافزونی به روشهای پژوهش کیفی توسط پژوهشگران صورت گرفته است. در بین روشهای کیفی متعدد نیز فقط بعضی از آنها را میتوان در مطالعه متن، به کار گرفت که یکی از آن روشها عبارت است از روش «تحلیل مضمون». هدف این پژوهش عبارت است از معرفی این روش، از طریق کاربست آن در مطالعه قرآنی−روانشناختی، در باب واژه «فکر» به عنوان یک نمونه.روش گردآوری داده های این پژوهش کتابخانه ای و روش تحلیل داده ها، تحلیل عقلی بوده است. ابتدا، روش تحلیل تم و زیرمجموعه های آن معرفی شده و سپس، آیات مرتبط با موضوع «فکر» با استفاده از شیوه شبکه مضامین جمع آوری شده است. آنگاه «مضامین پایه ای» از قرآن استخراج و از طریق آنها، به «مضامین سازماندهنده» و در نهایت به «مضامین فراگیر» دست یافته ایم.در گام پایانی، نتایج به دست آمده قرآنی در باب «فکر»، با سازه روانشناختی «فکر»، بررسی تطبیقی شده است. یافته های پژهش قرآنی، دو مضمون فراگیر «مبدا» و «معاد» را بهدست داد و مطالعه تطبیقی، معلوم کرد که هدف تفکر در دانش روانشناسی بازیابی «تعادل روانی» است؛ درحالی که هدف «فکر» در قرآن، عبارت است از «سعادت اخروی»؛ همچنین تفکر در معنای قرآنی خویش به زندگی انسان هویت، جهت و معنا میدهد در صورتی که در معنای روانشناختی آن، تفکر فرایندی است که در ارزیابی، نتیجه گیری و تصمیم به او کمک میکند و نیز معلوم شد که «روش تحلیل مضمون» کارایی زیادی در مطالعات «روانشناسی قرآن بنیان» دارد.
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.