دلایل توحید ذاتی در فلسفه اسلامی

پژوهش پیش‌رو درپی تبیین و بررسی دلایل توحید ذاتی در دو مرتبه، یکی به‌معنای احدیت و دیگری به‌معنای واحدیت در فلسفه اسلامی است. روش‌شناسی مسیله احدیت و بساطت خداوند بدین‌گونه است که چون بساطت در مقابل مرکب است، ازاین‌رو فیلسوفان پس از شناخت انواع ترکیب‌ها در ممکنات، دلایل متعددی بر نفی همه این ترکیب‌ها در ذات باری‌تعالی اقامه کرده و بدین‌طریق به اثبات بساطت و احدیت خداوند می‌پردازند. ازآنجاکه خداوند وجود صرف است و وجود صرف و بسیط، محدود به هیچ حدی نیست، پس خداوند نامتناهی و تکرارناپذیر بوده و در عین بساطت، واحد است. از نتایج این پژوهش آن است که فیلسوفان مسلمان به توحید واجب‌الوجود در راس سلسله وجود باور دارند که هیچ علت و سببی برای آن متصور نیست و ماهیت و صورت عقلی نداشته و متصف به احکام ماهیت نمی‌شود و در عین بساطت، واحد بوده و مثل و شریکی ندارد.