رتبه بندی عوامل موثر بر مخاطرات شغلی در معادن زیرزمینی با روش نقشه شناختی فازی و تئوری اعداد Z

صنعت معدنکاری صنعتی پرخطر است که در زمینه بهداشت محیط و ایمنی معدنکاران و کارکنان خود با چالش هایی اساسی روبه رو است و همه ساله تعدادی زیادی از نیروی کار معادن دچار آسیب های شدید جسمانی شده و یا جان خود را از دست می هند. برای کنترل حوادث، کاهش مخاطرات، افزایش امنیت و سلامت معدنکاران و کاهش تلفات انسانی شناسایی مهمترین عوامل موثر بر مخاطرات شغلی در معادن زیرزمینی اهمیت ویژه ای دارد. در این مطالعه فهرستی از 21 عامل رایج در وقوع حوادث معادن زیرزمینی شناسایی و در سه دسته اصلی عوامل مستقیم، عوامل مربوط به محیط کار و عوامل سستماتیک طبقه بندی شد. این عوامل با قرار گرفتن در چهارچوب نقشه شناختی فازی ارزیابی شدند و اثرات علی و معلولی بین آن ها مشخص شد. برای رفع عدم قطعیت روابط علی و معلولی بین مفاهیم از تیوری اعداد Z استفاده شد و ارتباطی قابل اعتماد و با قطعیت بالا به دست آمد. در نهایت، این ارتباطات با قرار گرفتن در یک الگوریتم یادگیری ترکیبی شبیه سازی شدند و پس از انجام 30 بار شبیه سازی، وزن نهایی هر عامل به دست آمد. نتایج نشان داد که عامل ریزش با وزن 999/0 بیشترین تاثیر و عامل عدم آگاهی از خطرات با وزن641/0 کمترین تاثیر را در وقوع حوادث معادن زیرزمینی دارند. عامل ریزش در کنار عوامل دیگری نظیر نقض قوانین ایمنی، نبود برنامه ریزی، نبود مدیریت ریسک، شیوه های کاری ناایمن، عدم شناسایی خطر، اشتباهات فردی، نبود نظارت و حسابرسی، و نبود مدیریت تعمیر و نگهداری در ایجاد مخاطرات شغلی موثر است.