ضوابط مطالبه خسارت زیان دیدگان ثانویه روانی در حقوق انگلستان و کاربرد آن در حقوق ایران

خسارت روانی عبارت است از هرگونه لطمه به روان اشخاص که موجب ناخوشی آنان گردد. گاهی زیان دیده روانی خودش در معرض حادثه نیست، اما بر اثر وقوع حادثه برای دیگری دچار تالمات روانی می شود که به آنها اصطلاحا «زیان دیدگان ثانویه» می گویند. با توجه به آنکه دامنه چنین زیان دیدگانی گسترده است، باید محدودیت های بیشتری برای جبران خسارت روانی این دست زیان دیدگان به کار گرفته شود. طراحی و شناسایی قاعده مناسب و کارآمد در این خصوص نیازمند بررسی جوانب مختلف موضوع و مطالعه تطبیقی است. مطالعه رویه قضایی انگلستان حکایت از غنای این نظام حقوقی در مواجهه با این چالش دارد. بر همین اساس، پرسش اصلی نوشتار حاضر این است که چه ضوابطی برای مطالبه خسارت روانی زیان دیدگان ثانویه در حقوق انگلستان و ایران وجود دارد؟ در نظام حقوقی انگلستان، شرایط الزامی و خاصی وضع شده تا دایره این زیان دیدگان محدود شود، درحالی که در حقوق ایران ضوابط ویژه ای تدبیر نشده است. در انگلستان، زیان دیده می بایست با زیان دیده اولیه رابطه عاطفی نزدیکی داشته و در زمان و مکانی نزدیک به حادثه حاضر باشد و آن را مشاهده کند. به علاوه، آسیب روانی او حتما باید از یک شوک ناگهانی به وجود آمده و حاصل از یک رویداد هولناک باشد. در این پژوهش نشان داده می شود، سازوکارهای محدودکننده جبران خسارت روانی به کار گرفته شده در حقوق انگلستان کاستی هایی دارد، لیکن می تواند در حقوق ایران برای احراز شرط قابل پیش بینی و مستقیم بودن خسارت مورد استفاده قرارگیرد.