بررسی اثرهای کشندگی فرمولاسیون اسانس و عصاره برخی گیاهان دارویی روی سنک عناب (Monosteira alticarinata Ghauri)

استان خراسان جنوبی بزرگ ترین تولیدکننده عناب (Ziziphus jujuba Mill.) در ایران است و زندگی بخش قابل توجهی از مردم آن منطقه به تولید این محصول وابسته است. شیوع آفت سنک عناب (Monosteira alticarinata Ghauri) در سال های اخیر علاوه بر کاهش تولید محصول، به دلیل استفاده وسیع از سموم شیمیایی برای کنترل این حشره در زمان برداشت محصول، سلامت مصرف کنندگان عناب را تهدید می کند. ازاین رو، در این پژوهش امکان کنترل این آفت با فرمولاسیون عصاره و اسانس برخی گیاهان دارویی برای اولین بار بررسی شد. در مرحله آزمایشگاهی، ترکیب های مورد بررسی شامل عصاره Capsicum annuum L. (30%) + روغن Allium sativum L. (10%)، اسانس Mentha piperita L. (10%) + اسانس Pelargonium graveolens L’Hér. (10%)، اسانس Syzygium aromaticum L. (30%)، روغن Azadirachta indica A. Juss. (5%) + اسانس Thymus vulgaris L. (5%) و روغن A. indica (5%) + اسانس Th. vulgaris (5%) + صابون پتاسیم (50%) بودند که همراه با دلتامترین (0.1%) به عنوان شاهد مثبت و آب به عنوان شاهد منفی در آزمون زیست سنجی بررسی شدند. نتایج حاصل از آزمون زیست سنجی نشان دهنده کارایی بالای پنجمین فرمولاسیون بود که بعد از گذشت چهار ساعت با غلظت 2% سبب نابودی 100% آفت شد و همراه با دلتامترین با 92.5% تلفات حشره در یک گروه آماری قرار گرفت. نتایج نرم افزار Polo plus نشان دهنده مرگ 50% حشرات (LC50) در غلظت 0.91% از فرمولاسیون پنجم بود. نتایج تحلیل داده های میدانی با نرم افزار SAS نشان دهنده کنترل نسبی فرمولاسیون مورد استفاده در بررسی های میدانی بود؛ به نحوی که بعد از گذشت 24، 48 و 72 ساعت درصد کنترل حشره در غلظت 2% از این فرمولاسیون به ترتیب 27.43، 43.99 و 56.24 بوده است. این نتایج نشان می دهد که فرمولاسیون گیاهی حاوی روغن چریش، اسانس آویشن و صابون پتاسیم در غلظت 2% از قابلیت مناسبی برای کنترل سنک عناب برخوردار است و می تواند پس از ثبت به عنوان جایگزین سموم رایج در کنترل سنک عناب مورد استفاده قرار گیرد.