تبیین مولفه ها و شاخص های طراحی هتل مطابق با شریعت (مطالعه موردی هتل های زنجیره ای پارس)

رشد و توسعه گردشگری (انبوه) در سال های گذشته پیامدهای نامطلوب و نامناسب فرهنگی-اجتماعی مانند استحاله و تهاجم فرهنگی، بروز مفاسد و ناهنجاری های اجتماعی و تخریب فرهنگ بومی را در بسیاری از مناطق به همراه داشته است. کشورهای اسلامی برای توسعه این نوع از گردشگری اغلب با چالش مواجه هستند؛ از این رو متفکران و اندیشمندان مسلمان راهکارهایی را برای رفع این مشکلات فرهنگی-اجتماعی ارایه نموده اند که یکی از آن ها ارایه الگویی جایگزین مطابق با احکام اسلام و شریعت است. با اندک توجهی می توان دریافت که درباره زیرساخت های گردشگری مثل خطوط هوایی و هتل ها هیچ قوانین و معیارهای طبقه بندی شده ای برای ارایه خدمات به مسلمانان و گردشگران اسلامی وجود ندارد. بخش گردشگران مسلمان احتیاجات مادی و معنوی خاصی در مسافرت دارند که این موارد بر انتخاب هتل مدنظر آن ها تاثیر خواهند گذاشت. در این مقاله تلاش شده است مهم ترین مولفه های طراحی یک هتل برای رفع نیازهای مادی و معنوی گردشگران مسلمان مطابق با شریعت و شاخص های آن ها براساس کتب و مفاهیم دین اسلام شناسایی و تبیین شوند. سوال اصلی این پژوهش در این راستا این گونه خواهد بود: چه استانداردها و ضوابطی برای طراحی یک هتل مطابق با شریعت باید رعایت شوند؟ راهبردهای این پژوهش به لحاظ هدف، توسعه ای و کاربردی و به لحاظ رویکرد (ویژگی و ماهیت داده ها)، کیفی و کمی بوده و ازنظر ماهیت و روش، توصیفی از نوع پیمایش است. رویکرد اصلی نظری و پارادایم پژوهش اصل «شرع» به عنوان احکام اساسی دین اسلام بوده است؛ و هدف آن تبیین هتل مطابق با شریعت می باشد. کشورهای اسلامی استانداردهایی را برای ارایه خدمات گردشگری و مهمان نوازی با عنوان دوستانه با مسلمان تدوین کرده اند. اصطلاح دوستانه با مسلمان به محصولات یا خدمات صنعت گردشگری اشاره دارد که بر اساس احکام شریعت تولید و ارایه می شوند. با توجه به اهمیت ویژگی های هتل اسلامی، مولفه های 1. تفکیک جنسی در امکانات تفریحی، 2. ایمنی و امنیت اخلاقی، 3. فضای محرمیت، و 4. طراحی و معماری اسلامی به عنوان شاخص هایی برای این هتل ها انتخاب شدند. هتل های زنجیره ای پارس ازنظر تطابق با شریعت در مولفه های طراحی اسلامی و تفکیک جنسیت در وضع مطلوبی قرار دارند؛ اما در مولفه های فضای محرمیت و ایمنی و امنیت اخلاقی نیاز به توجه بیشتر هستند. از منظر نظری، این پژوهش آگاهی هتل ها را از بخش های جدید بازار افزایش می دهد که لازمه حیات در این بازار رقابتی است؛ زیرا حتی هتل های کشورهای غیراسلامی هم برای جذب گردشگران مسلمان تلاش می کنند. وجود شاخص های مطابق به شریعت نقاط ضعف هتل ها را در این بخش آشکار نموده و مقایسه میان آن ها را ممکن می سازد. این شاخص ها همچنین قابل کاربرد برای ارایه مجوزهای بین المللی در صنعت گردشگری حلال هستند.