واکاوی گزاره های اعتقادی-کلامی قرآن کریم درباره سلامت محیط زیست؛ مطالعه کیفی در نقد دیدگاه کیت توماس

برخی از نظریه‌پردازان علت اصلی ظهور بحران‌های محیط زیست را آموزه‌های ادیان می‌دانند. برای نمونه کیت توماس به بخشی از آیات قرآن کریم اشاره می‌کند و آن را موجب شکل‌گیری آسیب‌های مختلف زیست‌محیطی قلمداد می‌کند. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی انتقادی دیدگاه کیت توماس بود. در این بررسی انتقادی تلاش شده است از گزاره‌های اعتقادی-کلامی با محوریت گزاره‌های قرآن کریم استفاده شود.

این مطالعه کیفی با رویکرد تحلیل محتوا در جهت نقد دیدگاه کیت توماس صورت گرفته است. در این مطالعه، داده‌ها با استفاده از مصاحبه‌های عمیق انفرادی با 18 نفر از خبرگان گردآوری شده است. در مرحله نخست با هر یک از خبرگان که متخصص در این مسیله بودند مصاحبه‌ای انجام شد و پس از ثبت و تحلیل، نگارش تحقیق صورت گرفت. مولف مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌ است.

یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که هر یک از خبرگان با توجه به مبانی کلامی قرآن کریم به بخشی از نقد کیت توماس پرداخته‌اند. به اعتقاد آنان کیت توماس نتوانسته است معانی دقیق و صحیح هر یک از «خلافت الهی در زمین»، «اشرفیت انسان در میان مخلوقات» و «مالکیت و آزادی انسان» را به نیکی درک کند.

با توجه به آنچه از آموزه‌های اعتقادی-کلامی قرآن کریم استفاده می‌شود، کیت توماس نتوانسته است به درک درستی از رابطه اسلام و محیط زیست دست یابد. رهنمون‌های مختلفی مانند «مسیولیت‌پذیری»، «عدالت‌ورزی»، «اراده و اختیار درست»، «ذی‌‌شعور بودن مخلوقات» و «وحدت وجود» در قرآن کریم وجود دارد که به‌کارگرفتن آنها موجب حفاظت و شکوفایی بیشتر محیط زیست می‌شود. با توجه به اینکه هیچ نوشتاری درباره این مسیله مشاهده نشده، تحقیق حاضر دارای مسیله‌ای نو است.