علائم ماندگار در بهبودیافتگان کووید-19و اهمیت توانبخشی پسا حاد: مطالعه مروری نظام مند

سندرم حاد تنفسی کووید-19 در سراسر جهان گسترش یافته و عوارض و علایم ماندگار مختلفی، از جمله اختلالات مختلف جسمانی و روانی در بیماران ترخیص شده و بهبودیافته مشاهده شده است. هدف از مطالعه مروری حاضر، بررسی علایم ماندگار در بهبودیافتگان کووید-19 و اهمیت توانبخشی در مرحله پسا حاد بود.

در این مطالعه مروری نظام مند، مقالات مرتبط از پایگاه های اطلاعاتی شامل مدلاین، پابمد، گوگل اسکالر، ساینس دایرکت، مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، کتابخانه ملی دیجیتال پزشکی ایران، وب آو ساینس، اسکوپوس، اشپرینگر از سال 2019 تا اوت سال 2021 بررسی شد. همچنین در فرایند جست وجو مقالات از کلیدواژه های کووید-19 (و مشابه آن) بهبودیافتگان، بازماندگان، ترخیص شدگان، علایم ماندگار، پیامدها و پسا حاد استفاده شد.

 در جست وجوی مقالات در پایگاه های داده 10227 مقاله شناسایی شد. پس از حذف مقالات تکراری، مقالات به زبان های غیرفارسی و انگلیسی، مقالات غیرپژوهشی و غیرمرتبط با موضوع، تعداد 61 مقاله به دست آمد که به بررسی علایم ماندگار بیماران ترخیص شده و بهبودیافته پرداخته بودند. بیشترین علایم شامل تنگی نفس، خستگی و ضعف اکتسابی، مشکلات روان شناختی و کاهش کیفیت زندگی بود.

 یافته ها نشان داد با توجه به علایم ماندگار و شرایط بالینی ناشی از بیماری کووید-19، توانبخشی حرکتی و ریوی برای بهبودیافتگان ضروری است. این برنامه ها باید در بخش های تخصصی یا از طریق توانبخشی خانگی با هدف بازیابی مهارت های حرکتی و بهبود وضعیت روانی ادامه یابد.