تغییر مکانی و زمانی تراز ایست آبی زیرزمینی در آبخوان دشت مشگین، استان اردبیل

پیام:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
این پژوهش با هدف آگاهی از تغییر زمانی و مکانی تراز آب زیرزمینی در آبخوان دشت مشگین در استان اردبیل بر پایه ی تحلیل های آمار فضایی و وایازی (رگرسیون) زمانی و با داده های ژرفای آب زیرزمینی در مقیاس سالانه در 20 چاه نمونه در دهه ی 1395-1386 انجام شد. برای دست یابی به روش بهینه ی پهنه بندی تغییرهای مکانی تراز آب زیرزمینی از مقایسه ی روش های گوناگون درون یابی مانند تابع های شعاعی پایه، وزن دهی معکوس فاصله و کریجینگ بر پایه ی اعتبارسنجی متقاطع بهره گیری شد. رابطه های وایازی میان تراز آب زیرزمینی و سال های بررسی، برای شناخت شیوه ی افزایش و کاهش مجموعه ی زمانی داده ها برازش داده شدند. نتیجه ی مقایسه ی روش های درون یابی بر پایه ی اعتبارسنجی متقاطع نشان داد که ریشه ی دوم میانگین مربع های خطا به دست آمده از کاربرد روش های تابع های شعاعی پایه، وزن دهی معکوس فاصله و کریجینگ به ترتیب 21/98، 22/85 و 22/57 در 1386، و 23/45، 27/88 و 26/25 در 1395 بود. بنابراین، به دلیل توان به کار برده شده بر داده های پراکنده، و کم بودن جا های نمونه برداری در هر دو سال، خطای برآورد روش تابع شعاعی پایه کم ترین بود، و روش بهینه ی برآورد تراز آب زیرزمینی در آبخوان دشت مشگین دانسته شد. میانگین وزنی افت در کل آبخوان در این دهه نه متر محاسبه شد. افزون بر این، نقشه ی هم افت تراز آب زیرزمینی نشان گر کاهش تراز آب زیرزمینی در نیمه ی غربی، و افزایش آن در نیمه ی شرقی آبخوان بود، که با عامل های انسانی (برداشت آب از چاه ها در زمین های کشاورزی) مرتبط است. در مجموع به نظر می رسد که دقت و کارآیی روش های درون یابی به ویژگی های منطقه و داده های بررسی شده بستگی دارد. در آبخوان دشت مشگین، بیش تر بودن تخلیه از تغذیه در افت وخیزهای سالانه ی تراز آب زیرزمینی موثر بوده است. بنابراین، برقرار کردن توازن میان الگوی کشت و آبیاری، و الگوی تغییر زمانی-مکانی تراز آب زیرزمینی در طرح های مدیریت آبخوان دشت مشگین ضروری است.
زبان:
فارسی
صفحات:
45 تا 59
لینک کوتاه:
magiran.com/p2456845 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!