آثار قیمتی وضع مالیات بر دی اکسید کربن بر شاخص هزینه زندگی- رویکرد تحلیل مسیر ساختاری

بحران های زیست محیطی ناشی از احتراق حامل های انرژی سیاست اقتصادی کارآمدی را طلب می کند و وضع مالیات بر دی اکسید کربن یکی از آن ها است که همواره سیاست گذاران از آثار توزیعی آن واهمه داشته اند. در این راستا، هدف اصلی این پژوهش مطالعه اثر توزیعی وضع مالیات بر کربن در ایران است. مطالعه با استفاده از رویکرد ضریب فزاینده طرف عرضه در مرحله نخست و سپس تحلیل مسیر ساختاری در چارچوب ماتریس حسابداری اجتماعی صورت گرفته است. در بخش تجربی به منظور عملیاتی کردن مدل، از ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1390 مرکز پژوهش های مجلس و نرخ مالیات هشتاد هزار ریال به ازای هر تن به عنوان پایه آماری استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که در بین بخش های اقتصادی برق به علت مصرف بالای فرآورده های نفتی بیشترین مالیات را می پردازد و خانوارها به صورت مستقیم و غیرمستقیم از وضع مالیات آسیب می بینند. آن ها متناسب با میزان مصرف سوخت های فسیلی بطور مستقیم و هم چنین با مصرف کالاهایی که در تولید آن ها از انواع سوخت فسیلی استفاده شده بطور غیرمستقیم، در پرداخت مالیات سهیم اند. نتایج نشان داد که خانوارهایی بالای درآمدی در روستا و شهر، و خانوارهای شهری بار مالیاتی بیشتری را تحمل خواهند کرد و شاخص هزینه زندگی خانوارها با وضع مالیات فوق 8/2 درصد افزایش می یابد. طبق یافته های تحلیل مسیر ساختاری، بخش های خدمات، کشاورزی و مواد غذایی به صورت غیرمستقیم بر شاخص هزینه زندگی خانوارها نقش به سزایی دارند. در بررسی مسیرهای منتهی به شاخص هزینه زندگی خانوارها، اهمیت مسیر مستقیم بخش های آلاینده بیشتر از مسیرهای غیرمستقیم است.