کاربست مفهوم تاب آوری در تحلیل امنیت منابع پایه حوزه آبخیز شازند، استان مرکزی

پیام:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
مقدمه و هدف

تمرکز صرف بر مشکلات در یک حوزه آبخیز می تواند منجر به غفلت از نقاط قوت و ظرفیت های موجود در آن شود. به عنوان یک رویکرد نوظهور، می توان از تفکر تاب آوری برای درک بهتر حوزه های آبخیز به عنوان سامانه های پیچیده و پویا بین مردم و طبیعت استفاده کرد و از طریق مدیریت کارآمد آبخیز، گذار به سمت یک آبخیز پایدار را تسهیل کرد. ازاین رو پژوهش حاضر، باهدف مدل سازی مفهومی تاب آوری حوزه آبخیز با استفاده از ابعاد کلیدی بوم شناختی، اجتماعی، اقتصادی و زیرساختی برنامه ریزی شده است.

مواد و روش ها

برای این منظور ابتدا مفهوم سازی تاب آوری حوزه آبخیز با توجه به شرایط حاکم بر آن برای یک دوره زمانی هشت ساله منتهی به 1395 صورت گرفت. سپس اطلاعات و داده های معیارهای موثر در ابعاد مختلف تهیه و استخراج شد، به این ترتیب که برای بعد بوم شناختی از شاخص سلامت آبخیز و برای ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیرساختی به ترتیب 13، هشت و 13 معیار در نظر گرفته شد که داده های موردنیاز این بخش از طریق توزیع پرسشنامه جمع آوری شد. در ادامه معیارهای مزبور استانداردشده و وزن متناسب با اهمیت آن ها بر اساس روش تحلیل مولفه های اصلی تعیین شد. سپس معیارهای ابعاد مختلف ابتدا به صورت جداگانه و سپس تلفیق چهار بعد از طریق میانگین گیری هندسی انجام شده و تاب آوری کلی حوزه آبخیز شازند در مقیاس زیرآبخیز به دست آمد. در ادامه با تعیین سهم هر بعد، درنهایت نقشه تاب آوری آبخیز شازند پهنه بندی شد.

یافته ها

 نتایج به دست آمده تغییرات الگوی زمانی و مکانی شاخص تاب آوری را در طول دوره مطالعه برای زیرآبخیزهای شازند نشان داد و مشخص شد که بیشترین مشارکت در شاخص تاب آوری آبخیز شازند به ترتیب در ابعاد اقتصادی، بوم شناختی، اجتماعی و زیرساختی است.

نتیجه گیری

 طبق نتایج پژوهش حاضر می توان اذعان نمود که مدیریت آبخیزها در مقابل مخاطرات نیاز به درک کامل از وضعیت و پویایی سامانه های اجتماعی و بوم شناختی در واکنش به تنش ها دارد. دراین ارتباط استفاده از رویکرد تاب آوری و تحلیل مولفه های موثر بر آن در مقیاس حوزه آبخیز می تواند یکی از راه کارهای موثر برای نیل به مدیریت جامع حوزه های آبخیز باشد.

زبان:
فارسی
صفحات:
86 تا 96
لینک کوتاه:
magiran.com/p2459171 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!