هایپرموبیلیتی مفاصل و آسیب در ورزش: مروری بر مطالعات

هایپرموبیلیتی مفصل به عنوان یکی از سازگاری های بافتی سیستم اسکلتی-عصبی- عضلانی بدن در مواجهه با تمرینات ورزشی به شمار می رود. هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی ارتباط هایپرموبیلیتی مفاصل و آسیب در ورزش بود.

در این پژوهش مروری، جست وجوی پیشینه تحقیق از طریق موتورهای جستجوگر الکترونیک در دو دهه گذشته (از سال2000 تا 2020) در پایگاه اطلاعاتی گوگل اسکالر و پاب مد انجام شد. برای جست وجو از واژه های کلیدی، هایپرموبیلیتی،  هایپرموبیلیتی مفصل، بی ثباطی مفصلی، ورزش، ورزش ها، آسیب، به همراه مترادف های مرتبط استفاده شد. همچنین برای جست وجوی مقالات فارسی از پایگاه مجلات کشور، اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، علوم و فناوری اطلاعات ایران، اطلاعات مقالات علوم پزشکی ایران و کتابخانه پزشکی ایران استفاده شد.

با در نظر گرفتن معیارهای ورودی و خروجی پژوهش حاضر، 19 مقاله (شامل 18 مقاله انگلیسی و 1 مقاله فارسی) انتخاب شدند. در این مطالعات، به میزان هایپرموبیلیتی مفصلی در بین ورزشکاران مختلف پرداخته شد و میزان آن بر اساس معیار بیتون -هوران در سه دسته بندی کم، متوسط و بالا قرار گرفته است. هایپرموبیلیتی کم در بین کل رشته های ورزشی به طور میانگین3/75 و این میزان برای هایپرموبیلیتی متوسط و بالا 7/24 گزارش شده است. موضوع آسیب زا نبودن هایپرموبیلیتی مفصلی در بین ورزشکاران در 5 مقاله گزارش شده بود و معتقد بودند هایپرموبیلیتی مفصلی در محدوده نمره (1/6 تا 8) در معیار مذکور، آسیب زا نبوده و در ورزشکاران زن جوان و در مفصل کمر ضروری است. همچنین 8 مقاله شامل یک مطالعه مروری و یک مطالعه آینده نگر و یک مطالعه مورد-شاهدی و یک مطالعه کوهرت- طولی و یک مطالعه تحلیلی- مقطعی و یک تحقیق آینده نگر به مضرات هایپرموبیلیتی مفصلی در ورزش پرداخته اند. در این مطالعات، هایپرموبیلیتی مفاصل زانو، شانه و مچ پا به ترتیب بالاترین رابطه معناداری با آسیب ها را نشان دادند.

بر اساس یافته های پژوهش، هایپرموبیلیتی مفصلی، فی نفسه عامل خطری مستقل برای همه رشته های ورزشی نیست. برای تعیین آسیب زایی هایپرموبیلیتی مفصلی در ورزشکاران، باید میزان هایپرموبیلیتی، جنسیت، سن ورزشکاران، نوع مفصل، نوع ورزش و دوره های تمرینی مد نظر قرار گیرد. با درنظر گرفتن موارد فوق، هایپرموبیلیتی مفصلی به میزان بهینه و پایین تر از نمره 5 در مقیاس بیتون-هوران برای ورزشکاران رشته های مختلف ورزشی در سنین پایین، به شرط آنکه با ضعف و کمبود قدرت عضلانی، مفصلی همراه نباشد-نمی تواند آسیب زا باشد. هایپرموبیلیتی مفصلی بالاتر (نمره 5 تا9)، اگر همراه با ضعف عضلانی و  با دوره های مکرر و طولانی تمرینی باشد، می تواند عامل خطرآسیب باشد.