مطالعه تاثیر بازدارندگی عصاره آبی - الکلی و نانوامولسیون اسانس گیاه مرزه خوزستانی در القای لکه موضعی ویروس موزائیک خیار (CMV) روی لوبیا چشم بلبلی

ویروس های گیاهی از عوامل محدودکننده در کشاورزی به شمار می روند. برای کنترل ویروس ها ترکیبات طبیعی و به ویژه متابولیت های گیاهی مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا، اثر عصاره آبی- اتانولی (50 درصد آب) و نانوامولسیون اسانس اندام هوایی گیاه مرزه خوزستانی (Satureja khuzistanica) در چهار غلظت 5/0، 1، 2 و 4 درصد (گرم در 100 میلی لیتر) و طی سه زمان مختلف شامل همزمان و دو ساعت قبل و بعد از مایه زنی برگ بوته های گیاه با آموده ویروس (غلظت 2 میلی گرم در میلی لیتر)، جهت کاهش آلودگی ویروس موزاییک خیار در شرایط گلخانه روی میزبان لکه موضعی لوبیا چشم بلبلی (Vigna unguiculata) مورد بررسی قرار گرفت. کمترین تعداد لکه ها با کاربرد عصاره آبی -اتانولی با غلظت های 2 و 4 درصد (78 -66% کاهش بیماری) و کاربرد نانوامولسیون اسانس با غلظت 2 درصد (59% کاهش بیماری) و دو ساعت بعد از مایه زنی با آموده ویروس حاصل شد. اندازه ذره ای نانوامولسیون اسانس پس از ساخت برابر با 4/119 نانومتر بود که پس از 60 روز نگهداری به 8/232 نانومتر رسید که نشان از پایداری فیزیکی مناسب نانوامولسیون می باشد. براساس آنالیز کروماتوگرافی گازی همراه با طیف سنجی جرمی (GC-MS)، ترکیبات اصلی اسانس شامل کارواکرول (5/91 %)، پارا- سیمن (5/1 درصد)، بتا-کاریوفیلن (1/1درصد) و بتا-پینن (1/1 درصد) بود. ناموامولسیون کردن اسانس باعث بهبود کارایی آن در مهار ویروس موزاییک خیار روی میزبان لوبیا چشم بلبلی شد. این تحقیق اولین گزارش از اثر ضد ویروسی ترکیبات فیتوشیمیایی گیاه مرزه خوزستانی در مهار یک ویروس گیاهی می باشد.