کارکرد روایات اسباب نزول و معیارهای نقد آن در تفسیر التبیان

میزان کاربرد روایات اسباب نزول در تفسیر،در تفاسیر متفاوت است؛ برخلاف تفاسیر معاصر در تفاسیر پیشین نقش روایات پررنگ و محسوس تر از زمان حاضر است. در این پژوهش کارکرد و موازین نقد روایات اسباب نزول در تفسیر التبیان فی تفسیر القرآن شیخ طوسی به عنوان یکی از مهم ترین تفاسیر متقدم اجتهادی شیعه کشف و بررسی نمودیم. با مطالعه تفسیر التبیان به دست آمد که شیخ از روایات اسباب نزول در جهت تعیین مکی و مدنی بودن ، اعتبار عموم نص در روایات سبب نزول، بیان حوادث تاریخی، نقد آراء تفسیری، تکیه بر روایات سبب نزول در تفسیر آیات بهره برده است. در نقد روایات، به ذکر سند و حجیت و اعتبار آن دقت و توجه چندانی نداشته و آنها را میان نکات تفسیری و در برخی موارد جهت تایید دیدگاه تفسیری خود به صورت اجمال و گزارشی تاریخی بیان نموده و به نقل متنی آنها اکتفا کرده است. درباره بیشتر روایات سبب نزول موضع سکوت را اتخاذ کرده اند. اما در موارد محدودی که به نقد اخبار مبادرت ورزیده است این روایات را با موازینی چون نقد سندی، مخالفت با ظاهر و سیاق آیه، معیارهای فقهی و گزاره های تاریخی و مخالفت نداشتن با اصل عصمت پیامبر نقد و ارزیابی نموده است.