اثر تغییر کاربری اراضی بر فرسایش پذیری و ویژگی های موثر بر کیفیت خاک (مطالعه موردی: سی دشت استان گیلان)

تخریب محیط زیستی ناشی از استفاده نامناسب اراضی از جمله مشکلات جهانی است. به منظور ارزیابی اثر کاربری اراضی بر تخریب کیفیت خاک، شاخص حساسیت، نسبت لایه بندی و شاخص کیفیت خاک بر اساس مجموعه داده حداقل و توسط روش های نمره دهی خطی و غیرخطی تعیین شد. نتایج نشان داد که اثرکاربری اراضی تنها بر عامل فرسایش پذیری خاک به روش استواری معنی دار بود و کاربری جنگل در مقایسه با کاربری مرتع و زراعی دارای کم ترین میزان عامل فرسایش پذیری خاک بود. شاخص حساسیت ویژگی های خاک نشان داد که کلسیم کربنات معادل، ماده آلی، میانگین وزنی قطر خاکدانه و شاخص پایداری ساختمان خاک نسبت به سایر ویژگی ها به تغییر کاربری حساس تر بودند. نسبت لایه بندی ماده آلی و شاخص پایداری ساختمان خاک نیز نشان داد که این ویژگی ها به خوبی می توانند تخریب کیفیت خاک در اثر تغییر کاربری را نشان دهند. جرم مخصوص ظاهری خاک، ماده آلی، میانگین وزنی قطر خاکدانه و عامل فرسایش پذیری خاک به روش استواری به عنوان مجموعه داده حداقل انتخاب شدند. ارزیابی کیفیت خاک نشان داد که در رابطه با اثر کاربری اراضی بر شاخص کیفیت خاک، روش نمره دهی غیرخطی بر نمره دهی خطی برتری دارد، به نحوی که کاربری جنگل و زراعی به ترتیب از بیش ترین و کم ترین شاخص کیفیت خاک به روش نمره دهی غیرخطی برخوردار بودند و با افزایش عمق، شاخص کیفیت خاک کاهش یافت. با توجه به حساسیت زیاد کیفیت خاک به تغییر کاربری اراضی پیشنهاد می شود به منظور پایداری زیست بوم از جنگل تراشی و تغییر کاربری اراضی در منطقه مورد مطالعه جلوگیری شود.