شخصیت و اهلیت حقوقی دولت در فقه

از نیازهای حیاتی جوامع کنونی، اعتبار داشتن شخص حقوقی در کنار اشخاص حقوقی است. اما به رغم پذیرش اصل شخصیت حقوقی در منابع فقهی و وجود مصادیق آن در دوره تشریع و پیش از آن، در منابع فقه استدلالی گذشته، نگاه مستقلی به آن صورت نگرفته و فقط در دوره معاصر و به دلیل گسترش نیاز به این تاسیس حقوقی، کم وبیش به آن توجه شده است. در کنار بررسی این موضوع به صورت عام، شخصیت حقوقی دولت که به صورت خاص از سوی برخی فقها مواجه با انکار و تردید است و درنتیجه در موضوع مالکیت دولت یا برخی موسسات دولتی مانند بانک ها، نگاه متفاوتی دارند، نیازمند بررسی جداگانه است. نگارنده در این مقاله هم زمان با بررسی پیشینه، گفته ها، مبانی و ادله آن، به شخصیت حقوقی دولت نیز به صورت خاص پرداخته است. پس از بررسی چند مفهوم کلیدی در بحث و اشاره به پیشینه پذیرش شخصیت حقوقی دولت از نگاه حقوق، به بررسی و تبیین ادله ای پرداخته شده که به صورت عام یا خاص بر اعتبار شخصیت و اهلیت حقوقی دولت از نگاه فقهی دلالت می کند. پیداست پذیرش شخصیت حقوقی برای دولت، صرف نظر از شخص حاکم، آثار فقهی و حقوقی در موضوع مالکیت و ضمان و ذمه و مانند آن دارد که نشان دهنده اهمیت بحث و مدعا می باشد.