ضرورت تحول معاضدت حقوقی در جمهوری اسلامی ایران و فواید آن

امروزه معاضدت حقوقی به عنوان یک حق مهم برای هر انسان و امتیازی قانونی برای هر شهروند و نیز به مثابه یک شرط اساسی برای تحقق دادرسی منصفانه در نظام ها و مجامع حقوقی مورد توجه و اهتمام فراوان است. معاضدت حقوقی در مفهوم محدود اما رایج آن، عبارت است از یاری دادن به افراد محروم و بی بضاعت جهت برخورداری از حق وکیل در مراحل قضایی، لیکن در مفهوم جدید و فراگیر آن افزون بر مساعدت در مراحل دادرسی، اقدامات گسترده و فراگیر جهت دسترسی به دادرسی عادلانه و ارتقای فرهنگ حقوقی از طریق آموزش و ارایه خدمات را نیز شامل می شود که در این مفهوم، معاضدت حقوقی از قلمرو و تاثیری گسترده برخوردار است و به توانمندسازی حقوقی افراد منجر می شود. به رغم اینکه معاضدت حقوقی در کشور ایران از سابقه ی دیرین برخوردار است و در مفهوم محدود، در قوانین متعددی از جمله اصل 35 قانون اساسی مورد پیش بینی و تاکید واقع شده است، اما چارچوب نظام و سامانه ی آن در وضعیت محدود و نامناسبی قرار دارد و بسیاری از مردم نسبت به اعمال حق معاضدت، محروم بوده و حتی کمترین اطلاعات را در مورد آن ندارند. بنابراین، تحول چنین نهادی و عنایت به سازوکارهای لازم برای آن ضرورتی تردیدناپذیر است. در این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی، ثابت شده است که معاضدت حقوقی بر مبانی ارزشمند حقوقی و اجتماعی و نیز مبانی و ادله فقهی موجهی استوار است که همین مبانی در واقع بیانگر اهمیت و فواید چشمگیر این نهاد می باشد. لیکن، از ره آوردهای مهم تحول معاضدت و توسعه سازوکارهای آن، می توان به تسهیل و ساماندهی ارایه خدمات حقوقی رایگان به مستمندان و گروه های آسیب پذیر و دسترسی بیشتر به عدالت، افزایش آگاهی های مردمی و پیشگیری از تخلفات قانونی و کاهش جرایم، توسعه ی کلینیک های حقوقی و... اشاره کرد.