آسیب پذیری شبکه سرایت بازار سهام ایران: رویکرد نظریه شبکه های پیچیده

در دنیای امروز، ساختارهای بهم پیوسته اقتصادهای مدرن باعث شده تا سرایت بحران از یک بخش یا یک کشور به سایر کشورها یا بخش های اقتصادی رخ بدهد. شواهد تجربی نشان داده است که بازارها با یکدیگر در ارتباط هستند و حرکت آن ها از هم جدا نیست. در پژوهش حاضر به منظور بررسی سرایت در بازار سهام ایران رویکردی نو ارایه می شود. نخست با رویکرد تحلیل اقتصادی، یک شبکه از 36 صنعت منتخب اقتصاد ایران مطابق با صنایع فعال در بازار سهام تشکیل و وزن یال هایی که آن ها را بهم متصل می کند مطابق با آخرین جدول 36 بخشی داده- ستانده مربوط به سال 1395 که در سال 1399 انتشار یافته تعیین می شود. در مرحله بعد یک شبکه همبستگی میان شاخص بازار سهام این 36 صنعت مطابق با داده های 243 روز معاملاتی در سال 1399 تشکیل می گردد. در این پژوهش با استفاده از معیارهای مرکزیت رویکردی ارایه می شود تا صنایع کلیدی بازار سهام مشخص گردند. مقایسه نتایج دو شبکه نشان می دهد در موارد محدودی در هر دو شبکه، صنعت فلزات اساسی، صنعت بانک ها، سرمایه گذاری و سایر واسطه های مالی و صنعت زراعت مطابق با تعدادی از معیارهای مرکزیت رتبه اول را کسب نموده اند و صنایع مهمی در ارتباط با اثر سرایت به شمار می آیند. اما در سایر موارد دو شبکه نتیجه مشابهی نداشته اند که نشان می دهد روابط میان شاخص بازار سهام صنایع صرفا بر مبنای روابط اقتصادی میان صنایع شکل نگرفته است. نتایج این پژوهش هم به سیاست گذاران و هم به سهامداران کمک می کند تا به محض مشاهده بحران در بخش های مهم بازار سهام تصمیمات مناسب اتخاذ نمایند.