ارزیابی چند معنایی فعل کنشی «خواردن» در گویش کردی کلهری بر اساس معنی شناسی شناختی

چندمعنایی از آشناترین مفاهیمی است که در مطالعات معنی شناسی به آن پرداخته شده و آن را شرایطی معرفی می کنند که یک واحد زبانی از چند معنی برخوردار شود و در نگرش ساخت گرا، به سبب توجه ویژه ای که به روابط مفهومی در سطح واژگان دارد، شناخته می شود. چند معنایی در مقابل هم نامی  تحلیل می گردد. در نگرش ساخت گرا چند معنایی، پدیده ای اتفاقی و محصول هم نشینی واژه ها است. چند معنایی یک واژه،  نامحدود و غیر قابل پیش بینی در نظر گرفته شده است. مقاله حاضر به مطالعه چند معنایی فعل «خواردن» /xwârdǝn/ به عنوان یک فعل کنشی در گویش کردی کلهری با رویکرد معنا شناسی شناختی می پردازد. گردآوری داده ها به شیوه کتابخانه ای-میدانی صورت گرفته است. پیکره زبانی مورد استفاده در این پژوهش شامل جملات رایج ، ضرب المثل ها و آثار شاعران کردی کلهری بوده است. با بررسی داده ها برمبنای مفاهیم معنی شناسی شناختی، 42 معنای فعل «خواردن» مشخص گردید که یک معنای سرنمون و اصلی «فروبردن چیزی از راه دهان» و 41 معنای آن حاشیه ای و به 7 گروه اصلی طبقه بندی شدند که ارتباط معنایی نزدیکی میان معنای سرنمون هرگروه با اعضای حاشیه ای وجود دارد: گروه اول «میل داشتن»،گروه دوم «جای گرفتن»، گروه سوم «به کارآمدن»،گروه چهارم «پیش-بینی کردن سرنوشت»،گروه پنجم «بی عدالتی کردن»،گروه ششم «کاری را درست انجام-دادن»،گروه هفتم «تفریح کردن». بررسی شبکه معنایی کردی کلهری نشان می دهد که باهمایی اجزاء ضروری در انتقال معنای فعل تاثیر بسزایی دارد، گاه وجود یک واژه مشابه با افعال متعدد، معانی یکسانی را منتقل می کند بنابراین روابط معنایی شبکه ای میان افعال کردی کلهری و واژه های همراه در بافت، سبب انتقال معنا می شوند.