اجزای شیمیایی، سمیت تدخینی و تاثیر بیوشیمیایی و ضد تغذیه ای اسانس Eucalyptus oleosa Muell. روی سوسک کشیش، Rhyzopertha dominica (F.)

سوسک کشیش، Rhyzopertha dominica (F.)، باعث ایجاد خسارات کمی و کیفی گسترده ای به دانه های غلات انباری می شود. استفاده از ترکیبات شیمیایی ساختگی در مدیریت چنین آفاتی آثار جانبی زیادی از قبیل آلودگی محیط زیست، تهدید سلامتی انسان و توسعه مقاومت آفات را در پی داشته است. توانمندی حشره کشی نویدبخش اسانس های استخراج شده از گونه های مختلف جنس Eucalyptus روی حشرات آفت در پژوهش های اخیر نشان داده شده است. در این تحقیق، تاثیر کشندگی و زیرکشندگی اسانس E. oleosa Muell. روی حشرات کامل R. dominica بررسی شد. تجزیه شیمیایی اسانس نشان داد که ترکیبات ترپنی نظیر 1,8-cineole، α-pinene، trans-pinocarveol، (S)-α-terpineol و β-eudesmol واجد بالاترین مقدار بودند. حشرات کامل در برابر تدخین اسانس حساس بودند؛ به طوری که مقادیر LC50 (غلظت کشنده 50 درصد) محاسبه شده بعد از 24، 48 و 72 ساعت به ترتیب 923/42، 828/35 و 044/34 میکرولیتر بر لیتر هوا برآورد شد. با وجود افزایش فعالیت آنزیم های آلفا- و بتا-استراز، محتوای پروتیین، گلیکوژن و لیپید کل و فعالیت های آمیلولیتیک و پروتیولیتیک حشرات کامل تیمار شده با LC30 (غلظت کشنده 30 درصد) اسانس به صورت معنی داری در مقایسه با شاهد کاهش یافت. شاخص مصرف (CI)، نرخ مصرف نسبی (RCR) و نرخ رشد نسبی (RGR) هم در حشرات کامل تیمار شده به صورت معنی داری کاهش یافت. شاخص بازدارندگی تغذیه ای (FDI) 40/59 درصدی تحت تاثیر غلظت کشنده 30 درصد اسانس در حشرات تیمار شده محاسبه شد. با توجه به تاثیر کشندگی و زیرکشندگی مشاهده شده، اسانس E. oleosa می تواند برای انجام بررسی های تکمیلی در راستای مدیریت R. dominica مورد توجه قرار گیرد.