توسعه مدل مفهومی هیدرولوژی FLEX-Topo برای حوزه های آبخیز لسی متاثر از فرسایش های پایپینگ و تونلی استان گلستان

خلاصه بیش از بیست درصد مساحت استان گلستان پوشیده از نهشته های لسی می باشد که رسوبات بادی سیلتی یا لومی سست به رنگ زرد تا قهوه ای کم رنگ هستند. پدیده های فرسایشی خاصی از جمله فرسایش پایپینگ و تونلی در لسها گسترش دارد که بررسی وضعیت این عرصه ها از منظر هیدرولوژی و رفتار پاسخ هیدرولوژیک حوزه های آبخیز متاثر از این پدیده ها حایز اهمیت است. در نوشتار حاضر با شرح وضعیت مختصر هیدرولوژیکی و فرسایشی حوزه آبخیز تمر واقع در استان گلستان که اراضی آن لسی می باشد با استفاده از نقشه شاخص توپوگرافی ارتفاع از سطح نزدیکترین زهکش (HAND) و نقشه شیب، سه چشم انداز هیدرولوژیک تعیین گردید. این سه چشم انداز عبارت از اراضی پست حاشیه رودخانه، دامنه های پرشیب و فلات می باشند و در این مقاله برای هر یک بر مبنای مدل FLEX-Topo، مدل مفهومی هیدرولوژیکی ارایه شد. در مدل FLEX-Topo تغییرات مکانی با تقسیم بندی حوزه به چشم اندازهای هیدرولوژیک بر اساس توپوگرافی بصورت نیمه توزیعی لحاظ می گردد. با توجه به حضور گسترده فرسایش پایپینگ و تونلی و تاثیر آن بر واکنش هیدرولوژی حوزه، بطور مشخص با اعمال تغییراتی در ساختار معمول مدل FLEX-Topo یک مدل مفهومی ویژه پیشنهاد و به تفصیل با ذکر فرمولاسیون مورد نیاز برای کدنویسی مدل تشریح گردید. در مدل FLEX-Topo همانند مدل یکپارچه FLEX چهار مخزن ذخیره برگابی، مخزن غیراشباع، مخزن واکنش سریع و مخزن واکنش آهسته بهمراه یک تابع تاخیر نقش دارند و برای لحاظ کردن تاثیر پایپینگ در مدل پیشنهادی (FLEX-Topo-P) یک پارامتر مقسم بارش ورودی و یک مخزن سریع مشترک بین دو چشم انداز هیدرولوژی فلات و دامنه شیبدار پیشنهاد گردید. مدل پیشنهادی بایست در قالب یک تحقیق منسجم و روش مند به مرحله اجرا و آزمایش گذاشته شود و کارایی آن نسبت به مشاهدات جریان و همچنین نسبت به مدل معمول FLEX-Topo سنجیده شود.کلمات کلیدی: نهشته های لسی، پایپینگ، فرسایش تونلی، مدل مفهومی هیدرولوژیک FLEX-Topo، شاخص توپوگرافیک HAND