بررسی میزان انطباق پیشینه های کتابشناختی پایگاه نسخ خطی کتابخانه آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (ع) با استاندارد مارک ایران

پژوهش حاضر باهدف بررسی میزان انطباق پیشینه های کتابشناختی پایگاه نسخ خطی کتابخانه آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (ع) بر اساس قواعد فهرست نویسی مارک ایران انجام شده است.

 این پژوهش کاربردی و با رویکرد پژوهشی کتابخانه ای و با روش پیمایشی - توصیفی انجام شده است. ی نمونه آماری این پژوهش 100 عنوان نسخه خطی مشترک در پایگاه اطلاعاتی نسخ خطی کتابخانه آستان حضرت عبدالعظیم (ع) و کتابخانه ملی ایران است. ابزار گردآوری اطلاعات سیاهه وارسی محقق ساخته ای است که بر اساس نظر فهرست نویسی نسخ خطی و کتابداران تهیه و با استفاده از روش مشاهده مستقیم گردآوری شد. این سیاهه وارسی دارای دو بخش ویژگی های کتابشناسی و نسخه شناسی است.

 یافته ها نشان داد که در فهرست نویسی نسخه های خطی پایگاه اطلاعاتی کتابخانه آستان حضرت عبدالعظیم (ع) و عناصر کتابشناسی مارک ایران، در عنصر پدیدآور تطابق کامل وجود دارد. بیشترین میزان رعایت  میان عناصر کتابشناسی نسخه های خطی پایگاه نام برده به ترتیب متعلق به عناصر: عنوان اصلی، موضوع، تاریخ کتابت، توضیحات، زبان، شماره نسخه یا ثبت، معرفی نسخه، انجام و آغاز است. پایگاه اطلاعاتی نسخ خطی کتابخانه آستان حضرت عبدالعظیم در توصیف نسخ خطی به توصیف ویژگی های نسخه شناسی مانند: اندازه برگ، یادداشت وقف، ملاحظات، تزیینات نسخه اشاره ای نکرده است و از این منظر بسیار ضعیف عمل نموده است. این کتابخانه ویژگی های کتابشناسی نسخ خطی را کاملا ذکر کرده است و ویژگی هایی نظیر آغاز کتاب و انجامه کتاب را در نظر نگرفته و فیلدی را به آن اختصاص نداده است. بیشترین میزان رعایت در وضعیت فهرست نویسی عناصر نسخه شناسی نسخه های خطی پایگاه کتابخانه آستان مقدس حضرت عبدالعظیم با استاندارد مارک ایران به ترتیب متعلق به: عناصر تزیینات نسخه، ملاحظات، اندازه جلد، نوع جلد، تعداد برگ، یادداشت وقف، نوع خط، محل کتابت، کاتب، حاشیه، تزیینات جلد، کامل/ ناقص، تملک، سجع مهر، شماره ثبت یا نسخه، آسیب دیدگی، اندازه برگ، تعداد سطر و نوع کاغذ است.

نتایج حاکی از آن است که پایگاه کتابخانه آستان حضرت عبدالعظیم (ع) در توصیف بخش کتابشناسی به خوبی عمل کرده است و توانسته فیلدهای اصلی مربوط به پدیدآور، عنوان اصلی و... را مطابق با قواعد استاندارد مارک ایران تکمیل کند. اما در توصیف ویژگی های نسخه شناسی نسخ خطی ضعیف عمل کرده است و برای ذکر مشخصات ظاهری نسخ خطی تنها از یک فیلد برساخت استفاده می کند.

 پژوهش حاضر برای اولین به شناسایی تفاوت ها در توصیف و فهرست نویسی نسخه های خطی کتابخانه آستان حضرت عبدالعظیم با قواعد فهرست نویسی استاندارد مارک ایران (دستنامه) می پردازد.