تعابیر قرائت عمومی در تالیفات پنج سده نخست هجری و رابطه آن با قرائت قاریان هفت گانه

تعابیری مانند «قراءه العامه»، «قراءه الناس» و «قراءه الجمهور» در پاره ای از گزارش های تاریخی به کار رفته است. برخی با نقل گزینشی، تفسیرهای نادرستی از آنها ارایه داده اند. اینکه تعابیر مزبور به چه قرایتی اشاره دارند و در هر مورد با قرایت چند قاری مطابقت دارند و هر یک از قاریان مشهور چه اندازه با این قرایت عمومی مخالفت داشته اند؟ مساله پژوهش حاضر را شکل می دهد که با توجه به اهمیت سده های نخست هجری و شهرت قاریان هفت گانه، تعابیر قرایت عمومی در پنج سده نخست هجری گردآوری شده و با قرایت قاریان هفت گانه مقایسه شده است. ملاحظه موارد استعمال این گونه تعابیر عمومی در پنج سده نخست هجری نشان می دهد که این تعابیر هیچ گاه مطابق قرایت انفرادی یک قاری به کار نرفته اند؛ بلکه این تعابیر در 95 درصد موارد، دست کم با قرایت پنج قاری از قاریان هفت گانه و در 98.8 درصد موارد، دست کم با قرایت چهار قاری از قاریان هفت گانه مطابقت دارند. این آمار شاهد آن است که این گونه تعابیر، یا به قرایت اکثر قاریان اشاره دارند یا به قرایت اکثر مردم که در قرایت تابع قاریان بودند. همچنین مقایسه تعداد مخالفت هر قاری با موارد به کاررفتن تعابیر قرایت عمومی در پنج سده نخست هجری، نشان می دهد که بیشترین مخالفت با قرایت عمومی، در قرایت قاریان شهر کوفه (حمزه، کسایی و عاصم به روایت حفص) وجود دارد و کمترین مخالفت با قرایت عمومی، در قرایت قاریان حجاز (نافع و ابن کثیر) مشاهده می شود.