پوشاک و نقش آن در انعکاس تمایزات اجتماعی عصر قاجار براساس نظریه تمایز بوردیو

پوشاک اگرچه همیشه ضرورتی حیاتی و انکارناپذیر برای بشر بوده، اما کارکردهای دیگری نیز در زندگی او داشته است. در دوره  قاجار پوشاک علاوه براین که  نیاز مبرم و اساسی زندگی هر ایرانی بود، اما ازسوی دیگر وسیله‏ای برای نشان دادن تخصص و تمایز طبقاتی نیز بوده است. در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با کاربست نظریه «تمایز اجتماعی» پیر بوردیو به این سوال پاسخ داده می‏شود: آیا پوشاک در میان ایرانیان عصر قاجار صرفا کالایی برای رفع نیازهای اساسی زندگی همچون حفاظت در مقابل سرما و گرما یا جلوگیری از برهنه ماندن بوده است یا این که علاوه براین، کارکردهای دیگری همچون نشان دادن تمایز اجتماعی نیز داشته است؟ فرضیه پژوهش این است که لباس علاوه براین که وسیله‏ای برای رفع نیازهای اساسی زندگی بوده است، اما ازدیگرسو ابزار مناسبی برای نشان دادن تفاخر و تشخص اشرافی و درنتیجه انعکاس تمایزات اجتماعی میان طبقات بالا و پایین جامعه بوده است. یافته‏های پژوهش نشان می‏دهد اگرچه طبقات فرودست در ایران عصر قاجار بیشتر براساس طبع ضرورت‏پسند خود به لباس به چشم کالایی برای رفع نیازهای اساسی زندگی همچون حفاظت در مقابل سرما، گرما و جلوگیری از برهنگی می‏نگریستند یا براساس شغل و حرفه خود به دنبال لباس ارزان و بادوام بودند، به همین خاطر آنان نمی‏توانستند توجه چندانی به رویکرد هنری و زیباشناختی لباس داشته باشند، اما طبقات فرادست که نیازهای اولیه‏شان برآورده شده بود، در مقابل با به خرج دادن سلیقه‏ای هنری و زیباپسند، توجه خود را بیشتر معطوف به گران‏قیمت بودن، زیبایی و استفاده از تجملات در لباس‏های خود کردند تا از این طریق تشخص و تمایز اجتماعی خود نسبت به طبقات فرودست را نشان دهند.