بررسی تاثیر جهت شیب و طبقات ارتفاع برتنفس میکروبی خاک در سه کاربری کشاورزی، مرتع و جنگل

با فراهم کردن شرایط مناسب برای فعالیت خوب میکروارگانیسم ها می توان به افزایش هر چه بیشتر کیفیت خاک، کاهش فرسایش و هدر رفت آن کمک بسیاری کرد. به منظور بررسی تاثیر جهت شیب، طبقات ارتفاع و کاربری بر تنفس میکروبی پایه و تحریک شده خاک و همبستگی این شاخص های زیستی با سایر خصوصیات خاک، پژوهشی در یک منطقه در اطراف روستای خانقاه شهرستان نمین واقع در استان اردبیل صورت گرفت. این پژوهش با برداشت 72 نمونه به صورت شبکه بندی منظم اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل کاربری اراضی در سه سطح (کشاورزی، مرتع و جنگل)، جهت شیب در دو سطح (شمالی و جنوبی) و دو طبقه ارتفاعی (<1580<) بر حسب اختلاف میانگین معنی دار رطوبت مزرعه بود. همچنین نقشه تنفس میکروبی خاک به روش کریجینگ ترسیم شد. یافته ها نشان داد که مقدار تنفس پایه و تحریک شده با بستره در زمین های جنگلی با میانگین 1.24، به طور قابل توجهی بیش از زمین های مرتعی و کشاورزی بود. در بین دو کاربری مرتعی و کشاورزی نیز مقدار تنفس میکروبی خاک در اراضی کشاورزی کمتر بود. اختلاف میانگین معنی دار در سطح آماری پنج و یک درصد به ترتیب بین تنفس میکروبی پایه و تحریک شده با بستره، در جهت های شمالی و جنوبی شیب مشاهده شد. دامنه های جنوبی با دریافت بیشتر پرتوهای خورشیدی و کاهش رطوبت خاک، تنفس میکروبی پایین تری نسبت به دامنه های شمالی داشت. با افزایش ارتفاع به علت افزایش نسبی رطوبت هوا و کاهش دما، میزان تنفس میکروبی افزایش یافت. نتایج نشان داد که بین تنفس میکروبی خاک و ویژگی های فیزیکی و شیمیایی آن همبستگی معنی داری وجود دارد. در مطالعه حاضر بین ویژگی های درصد کربن آلی خاک، تخلخل، سیلت، رطوبت مزرعه و pH خاک با تنفس میکروبی پایه و تنفس تحریک شده با بستره، همبستگی بالایی مشاهده شد. همچنین مشاهده شد که روش درون یابی کریجینگ، از کارایی لازم برای تعیین نقشه پراکندگی مکانی تنفس میکروبی خاک برخوردار است. همبستگی بین برآورد انجام شده با کریجینگ و مقادیر اندازه گیری شده، در نقاط نمونه برداری بیش از 0.2 و در سطح پنج درصد معنی دار بود.