تحلیل و بررسی بازتاب توصیه های پزشکی و بهداشتی درضرب المثل های فارسی

ضرب ‏المثل‏ ها یکی از مهم‏ترین بسترهای مطالعاتی در ادبیات عامه هر کشور هستند که می‏ توان از میان آنها بازتاب خرد جمعی و تاریخچه اندیشگان بشری را بررسی و تحلیل کرد. بخش قابل توجهی از ضرب‏ المثل‏ ها در زبان فارسی مرتبط با توصیه ‏های پزشکی و بهداشتی هستند که در این مقاله تحلیل و طبقه‏ بندی شده اند. ضرب‏ المثل‏ های مرتبط از کتاب صدهزار ضرب ‏المثل فارسی استخراج شده اند، سپس با مطالعه و بررسی محتوایی، آ‏نها را ذیل توصیه‏ ها و پرهیزها طبقه ‏بندی کرده‏ ایم و با مراجعه به کتب منتخب فارسی مانند هدایه ‏المتعلمین ‏فی الطب، الابنیه عن حقایق الادویه، ذخیره خوارزمشاهی، آثار ابن سینا مثل رگ شناسی، رساله جودیه، دفع المضار الکلیه عن الابدان الإنسانیه و همچنین امکان استفاده از نرم‏ افزار کتابخانه جامع طب1 هرجا لازم بوده است اطلاعات به دست آمده را با محتوای علمی کتاب‏ های مذکور تطبیق داده‏ و دستاوردهای آن را در این پژوهش گرد آورده‏ ایم. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و شیوه جمع آوری اطلاعات کتابخانه ‏ای و اسنادی است. این مقاله مستخرج از پایان نامه کارشناسی ارشد است. براساس آن از بین صدهزار ضرب‏ المثل زبان فارسی حدود چهارهزار مورد مرتبط با طب سنتی بوده‏ که شامل توصیه‏ ها و پرهیزها و نام امراض و انواع علاج و گیاهان دارویی است. این مقاله بایدها و نبایدها و توصیه‏ های بهداشتی و پزشکی را از میان آنها بررسی کرده و هرجا لازم بوده اطلاعات به دست آمده را با توجه به متون اولیه طب فارسی تحلیل نموده است. توصیه‏ های بهداشتی و پزشکی از آنجا که با سلامت جسم و جان انسان رابطه مستقیم دارد همواره از دغدغه‏ های مهم بشری بوده و بازتاب حضور آن در فرهنگ و ادبیات عامه از منظر اشارات مستقیم در ضرب المثل ها قابل ردیابی است. ضرب المثل ها رایج ترین و زبانزدترین باورهای عامه مردم را در خصوص توصیه ها و باید و نبایدهای بهداشتی و پزشکی برمی تابانند و با اطلاعات به دست آمده از کتاب های طبی در قرون طلایی حضور دانش ها در زبان فارسی، یعنی قرن چهارم و پنجم هجری قمری، همسو و هم راستا هستند.