اعتبارات ماهیت از عرش عینیت تا فرش سرابیت

تفسیر اعتباریت ماهیت در نظر همه کسانی که قایل به اصالت وجود هستند، از جایگاه ویژه ایبرخوردار است؛ زیرا در این تفاسیر، فاصله ای از عینیت ماهیات با وجودات خاص خود تا سرابکلی بودن ماهیات وجود دارد و می توان به سه تفسیر رسید که در هر تفسیر نیز دو تبیین جزئی تروجود دارند و حاصل آنها شش تفسیر برای اعتباریت ماهیت قابل طرح و بررسی است:1. ماهیت عین وجود است؛ همچون صفات حق که عین ذات حقند، و ماهیت با این اتحاد با وجود،به عین وجود موجود می شود و ثبوت تحلیلی پیدا می کند.
2. ماهیت عین وجود است؛ همچون صفات حق، ولی با این اتحاد همچون وجود موجود نمی شود،بلکه فقط موجود حقیقتا بدان متصف می شود.
3. ماهیت حد وجود است و همچون سطح وحجم، که نحوه وجودجوهرند، نحوه ثبوتی وجود است.
4. ماهیت حد وجود است و همچون نقطه، که عدم است، هیچ نحو ثبوتی ندارد و صرفا جنبه عدمیدارد.
5. ماهیت سراب است، ولی سرابی که ساخته محض ذهن باشد نیست، بلکه از تعامل ذهن و نحوهموجودات حاصل می آید.
6. ماهیت سراب محض و ساخته صد درصد ذهن است و هیچ اثر و جای پایی در خارج ندارد.