بررسی مقایسه ای جایگاه اهل بیت (ع) در آثار مورخان مذاهب اسلامی، به ویژه در قرون اولیه هجری

علاقه فراوان پیروان مذاهب اسلامی به اهل بیت (ع) مانع از بروز اختلاف درباره تعیین مصادیق و جایگاه ایشان در بین عالمان مسلمان نشده است. این اختلافات که مبنای عقیدتی و سیاسی دارد در حوزه تاریخ نگاری اسلامی نیز موثر بوده است. با وجود پرداختن عموم مورخان مسلمان به موضوع اهل بیت، متون متقدم تاریخی از لحاظ تعریف و تحدید مصادیق، سبقت در تدوین آثار، تعداد آثار و نیز از منظر شیوه و اهداف مطرح کردن این موضوع با یکدیگر اختلاف دارند. ما معتقدیم مورخان شیعه علاوه بر پیشگام بودن در نگارش درباره این موضوع، تعداد آثار بیشتری نیز به وجود آورده اند. در حالی که پیروان مذاهب اهل سنت بیشتر به فضایل فردی و اخلاقی اهل بیت توجه کرده اند، مورخان شیعه، به ویژه امامیه، در متون تاریخی شان علاوه بر مطرح کردن فضایل فردی و اخلاقی، بیشتر جایگاه اجتماعی و مسیله امامت و رهبری ایشان را برجسته کرده اند. استفاده مورخان شیعه از مبانی کلامی در تاریخ نگاری اهل بیت و تمرکز اهل سنت بر گزاره های تاریخی از دیگر تمایزات در این باره است که نشانگر تاثیرپذیری تدوین این موضوع از اوضاع و احوال عقیدتی و سیاسی مناطق مختلف جغرافیایی در جامعه اسلامی است.