مناسبات تجارت غیررسمی و استراتژی های ماندگاری (تجارب زیسته فعالان نواحی مرزی سقز و بانه)

فعالیت های تجاری غیررسمی در نواحی مرزی، ماهیتی مخاطره آمیز و چالش برانگیز دارند. نحوه مواجهه با مخاطرات و چالش های این پدیده و تداوم این فعالیت ها نیازمند به کارگیری قواعد و روش های خاصی است. هدف از این پژوهش، مطالعه شیوه های مواجهه با مخاطرات و چگونگی بقا و تداوم فعالیت های تجاری غیررسمی در نواحی مرزی سقز و بانه توسط فعالان دخیل در این عرصه است. از روش مردم نگاری و فن مصاحبه و مشاهده برای گردآوری داده ها استفاده شد. از طریق روش نمونه گیری هدفمند مصاحبه، با 55 نفر از مطلعان کلیدی (شامل کولبران، کاسبان عمده، کاسب کاران سطح خرد و رانندگان) به عمل آمد تا اشباع نظری حاصل شود. با استناد به نظر پاسخگویان، ده مقوله محوری به این شرح به دست آمده است: محیط طبیعی ابزارگریز، اتکا به مهارت ها و توانمندی های شخصی، حمایت و یکپارچگی گروهی، نوآوری و خلاقیت، کاربست ترفندهای راهبردی، توافق با ماموران، مشروعیت اجتماعی-فرهنگی کالا، توسل ابزاری به باورهای دینی، انتفاع و سودانگاری شخصی، و مقاومت های قهری و توسل به خشونت. تحلیل یافته ها نشان می دهد این ترفندها که از آن ها می توان به عنوان «راهبردهای بقا و تداوم فعالیت های تجاری غیررسمی در نواحی مرزی» نام برد، محصول تجارب زیسته، شرایط اقتصادی-اجتماعی، ساختار طبیعی مناطق مرزی و منابع و امکانات در دسترس هستند؛ بنابراین شانس ها و فرصت های را در اختیار فعالان می نهند و تاب آوری آنان را در برابر پیامدهای احتمالی مخاطرات افزایش می دهند.