تعیین پاتوتیپ ها و نژادهای فیزیولوژیک قارچ Puccinia triticina، عامل بیماری زنگ قهوه ای گندم در ایران

به منظور اطلاع از نژادهای جدید، تعیین پرآزاری و ژنتیک بیماری زایی عامل زنگ قهوه ای و نحوه پراکنش آن در مناطق مختلف ایران، در بهار سال های 1397 و 1398 به ترتیب 21 و 40 نمونه برگی آلوده به زنگ قهوه ای از مزارع گندم استان های خوزستان، لرستان، اردبیل، مازندران، گلستان، کرمانشاه، ایلام، سیستان و بلوچستان و فارس جمع آوری شد. واکنش جدایه های مورد نظر از طریق مایه زنی آن ها روی 38 لاین افتراقی در شرایط کنترل شده گلخانه ای بررسی گردید. هر لاین حاوی یک ژن مقاومت به زنگ قهوه ای گندم است. نتایج این تحقیق منجر به شناسایی 20 پاتوتیپ و 13 نژاد در سال اول و 28 پاتوتیپ و 11 نژاد در سال دوم شد. نژادهای PKTTS (با فراوانی 28 درصد) و PKTTT (با فراوانی 18 درصد) شایع ترین نژادهای شناخته شده بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که ارقام افتراقی حامل ژن های مقاومت Lr19 و Lr9 نسبت به تمام جدایه های مورد مطالعه مقاوم بودند و پرآزاری بر روی آن ها مشاهده نشد. رقم حامل ژن Lr2a با واکنش مقاوم نسبت به 17 جدایه، موثرترین ژن مقاومت نسبت به زنگ قهوه ای گندم پس از دو ژن مذکور بود. همچنین ارقام افتراقی حامل ژن هایLr29 ، Lr28،Lr10/Lr27+/Lr31وLr2bبا داشتن مقاومت در مقابل اکثرجدایه ها در طی دو سال موثرترین ژن های مقاومت نسبت به زنگ قهوه ای گندم پس از ژن های Lr9،Lr19و Lr2aبودند.