بازنمایی «تجربه ی مثبت» از رحم جایگزین: مطالعه ای کیفی در شهر یزد

چالش ها و مسایل اجتماعی و فرهنگی مربوط به مادران جایگزین که فرزندی را برای اشخاص دیگر به دنیا می آورند مورد بررسی تعدادی از تحقیقات قبلی قرار گرفته است. با این وجود، انگیزه ها و دلایلی که این مادران ابراز می کنند تا به کمک آن، توجیه و تفسیری متقاعدکننده و مثبت از این تجربه زیسته خود ارایه نمایند و با این استراتژی احساسی از رضایت فردی و معنوی را در درون خود ایجاد نمایند، کمتر مورد واکاوی قرار گرفته است.

هدف پژوهش حاضر، بازنمایی تجربه ی مثبت مادران جایگزین از منظر پدیدارشناسی است.

این مطالعه کیفی، از نوع مردم شناسی پدیدارشناختی است که از سپتامبر2020 تا ژانویه 2021 در شهر یزد انجام شد. برای جمع آوری داده ها از ابزار مشاهده مشارکتی و مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. شرکت کنندگان شامل 12 نفر از مادران جایگزینی بودند که حداقل یکبار تجربه مادر جایگزینی را داشته اند.

نتایج تحقیق نشان داد که مشارکت کنندگان، با وجود تجربیات سخت جسمی و مواجهه با مشکلات فرهنگی و اجتماعی نظیر ترس از برچسب و استیگمای اجتماعی، نوعی احساس رضایت و نگاه مثبت به مادری جایگزین داشتند. مقوله نهایی مطالعه با عنوان "رضایتمندی مادران" ارایه شد. مقوله های اصلی مطالعه نیز شامل ایثار زنانه و پاداش مثبت می باشد. ایثار زنانه شامل دو خرده مقوله شادی بخشیدن و انتقال حس مادری است و پاداش مثبت شامل زایمان خوب، پذیرش خانواده و درآمد حلال می باشد.

نتایج نشان می دهد که مادران از انجام جایگزینی خود، احساسات متعارضی از رضایتمندی درونی و استیگمای اجتماعی را تجربه می کنند. برخی از آنان حاضرند که این اقدام را دفعات دیگری نیز انجام دهند، اما تنها ترس شان، از برچسب خوردگی و استیگما است. از اینکه اطرافیان مطلع شوند و چون آن آگاهی کامل را ندارد دچار سوء برداشت از این کار شوند و آنان به طرد خانوادگی و اجتماعی گرفتار شوند. هرچند نتایج مطالعه حاضر، به بازنمایی دیدگاه مادران جایگزین پرداخته است، نویسندگان بر این باورند که رحم جایگزین باید برپایه اولویت ها و اهداف نوعدوستانه استوار باشد و نباید به مثابه ابزاری نگریسته شود که با هدف کسب درآمد، سلامت زنان را نشانه رود.