فراتحلیلی بر پژوهش های مربوط به اثربخشی زوج درمانی شناختی- رفتاری بر کاهش مشکلات زناشویی

در دهه‌های اخیر پژوهش‌های مختلفی به بررسی اثربخشی رویکرد زوج‌درمانی شناختی رفتاری بر بهبود متغیرهای مختلف مانند افسردگی، خیانت، تعارض زناشویی، دلزدگی زناشویی، نارضایتی زناشویی و تاب‌آوری پرداخته‌ اند. بسیاری از این پژوهش‌ها تغییرات معناداری را نسبت به گروه کنترل گزارش کرده‌اند اما تاثیر دقیق آن‌ها مشخص نیست و نیاز به یکپارچه‌سازی این تحقیقات دارد. هدف این فراتحلیل تعیین میزان اثربخشی زوج درمانی شناختی- رفتاری بر کاهش مشکلات زناشویی بود. این پژوهش با استفاده از روش فراتحلیل با یکپارچه کردن نتایج تحقیقات مختلف، اندازه اثر زوج‌درمانی شناختی – رفتاری را مشخص می‌کند. 16 پژوهش که از لحاظ روش‌شناسی قابلیت بررسی داشتند انتخاب شدند و فراتحلیل بر روی آنها انجام گرفت. منابع جستجوی داده‌ها پایگاه‌های علمی داخلی شامل پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID)، پایگاه مجلات تخصصی نور (Noormags)، بانک اطلاعات نشریات ایران Magiran ، پرتال جامع علوم انسانی (ensani.ir) و پایگاه استنادی جهان اسلام (SCI) بود. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS16 و محاسبه اندازه اثر با استفاده از نرم افزار CMA2 و شاخص gانجام شد. یافته‌های این فراتحلیل نشان داد که میزان اندازه اثر زوج‌درمانی شناختی- رفتاری بر کاهش مشکلات زوجین برای شیوه مداخله زوجی 57/1، اندازه اثر مداخله فردی 23/1 و اندازه اثر کلی 37/1است اندازه اثر هر سه مداخله بالاتر از 8/0 و (001/0 < p) است مطابق جدول کوهن اندازه اثر بزرگ ارزیابی می‌شود. یافته‌ها نشان دهنده آن است که میزان موفقیت اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر کاهش مشکلات زناشویی موثرتر از عدم درمان است بر این اساس اندازه اثر به دست آمده در پژوهش‌های صورت گرفته در بازه بزرگ قرار گرفته است. همچنین اندازه اثر تصادفی مقدم‌تر از اندازه اثر ثابت است می‌توان گفت تخمین‌های مشاهده شده از اندازه اثر در هر مطالعه می‌تواند واقعی و فراتر از تصادف باشد بدین معنی که در اندازه اثرهای مشاهده شده در پژوهش‌های بررسی شده در این فراتحلیل تفاوت معنی‌دار مشاهده می‌شود.